Rik zucht terwijl hij zijn koffie neerzet. “Ze blijft maar vragen. Elke keer als er een reclame voorbij komt of ze een vriendinnetje met de nieuwste iPhone ziet, begint het weer. ‘Papa, mag ik een nieuwe telefoon?’ En ik snap het wel hoor, ze is 15 en iedereen lijkt altijd maar het nieuwste van het nieuwste te hebben. Maar ergens wringt het bij mij. Is het zo gek dat ik vind dat ze er eerst zelf voor moet werken?”
Zijn dochter Esmee is volgens Rik een slimme meid. Ze doet het goed op school, heeft veel vriendinnen en is lekker sociaal. “Maar als het op dingen als verantwoordelijkheid aankomt, denk ik dat ze nog wel wat kan leren.
Het is te makkelijk tegenwoordig: kinderen zien iets en denken dat het vanzelfsprekend is dat ze het krijgen. Maar ik wil dat ze begrijpt dat geld niet uit de lucht komt vallen.”
Een generatiekloof?
“Toen ik zelf haar leeftijd had,” vervolgt Rik, “deed ik krantenwijken en werkte ik in het weekend in een supermarkt. Als ik iets wilde hebben, moest ik daar maanden voor sparen. Het voelde ook echt als een prestatie als ik dan eindelijk die walkman kon kopen die ik al zo lang wilde. Tegenwoordig lijkt dat besef soms helemaal weg te zijn.”
Esmee ziet dat heel anders. “Maar papa, iedereen heeft een nieuwe telefoon,” zei ze laatst toen ze het er weer over hadden. “Ik loop echt achter met die oude Samsung van jou.” Volgens Rik is die telefoon nog prima.
“Oké, het is geen iPhone 14, maar hij doet het, en ze kan er alles mee wat ze moet doen. Waarom moet het altijd het nieuwste model zijn? Dat gaat toch nergens over?”
Toch begrijpt hij ergens haar frustratie wel. “Ik zie het ook bij haar vriendinnen. Ze vergelijken zich constant met elkaar. Als een ander een nieuwe telefoon heeft, voelt zij zich waarschijnlijk minder.
Dat is gewoon hoe tieners werken. Maar moet ik daar dan maar in meegaan? Als ik haar nu een nieuwe telefoon geef, wat leert ze daar dan van?”
Het gesprek aan tafel
Tijdens een recent diner probeerde Rik het onderwerp op tafel te leggen. “Ik zei tegen haar: ‘Esmee, als je die telefoon echt zo graag wilt, waarom zoek je dan niet een bijbaantje?
Misschien kun je oppassen bij een van de buren of folders rondbrengen. Als je laat zien dat je ervoor wilt werken, ben ik bereid je te helpen.’ Maar ze keek me aan alsof ik een alien was. ‘Maar papa, dat duurt veel te lang! Dan ben ik al een jaar verder!’ zei ze.”
Rik schudt zijn hoofd. “Ik moest lachen om hoe dramatisch ze het bracht, maar ergens vond ik het ook wel confronterend. Het idee dat je ergens geduld voor moet hebben, lijkt helemaal verdwenen. Alles moet meteen en nu.”
De rol van sociale media
Volgens Rik speelt sociale media een grote rol in dit hele verhaal. “Ze zit constant op TikTok en Instagram, en daar zie je alleen maar perfectie. Mensen met de nieuwste spullen, mooiste outfits, duurste vakanties.
Het geeft haar het gevoel dat ze dat ook moet hebben, anders hoort ze er niet bij. Maar ik wil juist dat ze leert dat geluk niet zit in wat je hebt, maar in wie je bent.”
Hij pauzeert even en neemt een slok van zijn inmiddels lauwe koffie. “Maar hoe leer je dat aan een tiener? Dat is de vraag waar ik mee worstel.”
Kleine stapjes naar verantwoordelijkheid
Rik heeft inmiddels een compromis bedacht. “Ik heb haar voorgesteld om een deal te maken. Als ze zelf de helft van het geld bij elkaar spaart, wil ik de andere helft betalen.
Op die manier leert ze dat dingen niet vanzelf komen, maar geef ik haar toch ook een beetje steun. Ik denk dat dat redelijk is, toch?”
Esmee vond het in eerste instantie maar niets. “Ze zei: ‘Maar papa, dat duurt nog steeds veel te lang!’ Maar toen ik haar uitlegde dat ik haar wilde helpen en dat dit ook een les is voor later, leek ze het wat beter te begrijpen.
Ze heeft nu gezegd dat ze misschien wil oppassen of wat klusjes voor oma wil doen. Het is nog niet helemaal rond, maar ik ben blij dat ze erover nadenkt.”
Reflectie als ouder
Rik weet dat hij misschien niet de ‘leukste’ ouder is op dit moment. “Ik zie het aan haar gezicht als ik nee zeg. Ze baalt echt, en dat doet me ook wel wat. Maar ik denk dat ik haar hiermee meer help dan door haar gewoon die telefoon te geven.
Op de lange termijn heeft ze er veel meer aan als ze leert hoe je ergens voor moet werken.”
Hij glimlacht. “En stiekem ben ik ook een beetje trots op haar. Ze heeft haar eerste oppasadresje al geregeld bij de buren. Wie weet heeft ze die telefoon sneller bij elkaar dan ze denkt. En dan is het extra bijzonder, omdat ze weet dat ze het zelf heeft gedaan.”
De les voor andere ouders
Rik hoopt dat zijn aanpak misschien ook andere ouders inspireert. “Ik snap dat het verleidelijk is om gewoon toe te geven, zeker als je je kind gelukkig wilt zien. Maar soms is ‘nee’ zeggen het beste wat je kunt doen.
Het is niet altijd makkelijk, maar uiteindelijk wil je toch dat je kind leert wat verantwoordelijkheid is? En dat begint met kleine dingen, zoals sparen voor een telefoon.”
Esmee is inmiddels druk bezig met haar bijbaantjes, en Rik kan niet wachten om te zien hoe trots ze zal zijn als ze uiteindelijk die nieuwe telefoon kan kopen.
“Ze zal hem met trots gebruiken, omdat ze weet hoeveel moeite het heeft gekost. En dat is iets wat geen enkele iPhone-reclame haar kan leren.”
