De formatieperiode blijft spannend en verwarrend, en dat bleek opnieuw toen informateur Sybrand Buma vrijdag verrassende uitspraken deed over de combinatie VVD en GroenLinks-PvdA. Volgens hem zou een kabinet met beide partijen “niet mogelijk” zijn — een uitspraak die direct veel stof deed opwaaien in politiek Den Haag.
Maar nog geen paar uur later nuanceerde Buma zijn woorden alweer. Wat is er precies gebeurd? En wat betekent dit voor de formatie?
Buma: ‘Een kabinet met VVD én GroenLinks-PvdA is niet mogelijk’
Na een dag van intensieve gesprekken met D66-leider Rob Jetten en CDA-voorman Henri Bontenbal verscheen Buma kort voor de camera’s. Op de vraag of een kabinet met zowel VVD als GroenLinks-PvdA nog op tafel ligt, zei hij dat hij denkt dat deze combinatie “niet mogelijk” is.
Het was een opmerking die meteen voor opschudding zorgde. De combinatie VVD-GroenLinks-PvdA is namelijk één van de weinige constructies die op papier een stabiele meerderheid zou kunnen opleveren. Bovendien werd de optie door meerdere partijen tot nu toe niet uitgesloten.
Waarom zegt Buma dit dan?
Volgens hem baseert hij zich op het verslag van zijn voorganger Wouter Koolmees. Daarin stonden duidelijke signalen dat de twee blokken politiek te ver uit elkaar liggen, zowel inhoudelijk als strategisch.
Maar toen kwam de nuance.
Uitspraken worden teruggedraaid: ‘Ik baseerde me op het verslag’
Niet veel later bracht Buma een verduidelijking naar buiten. Zijn eerdere opmerking was geen officiële conclusie, maar vooral een persoonlijke interpretatie van het bestaande verslag. Hij benadrukte dat hij nog geen nieuwe informatie heeft om definitief te stellen dat de optie is afgevallen.
Volgens Buma moet hij eerst zelf spreken met de fractievoorzitters van zowel VVD als GroenLinks-PvdA voordat hij een eindconclusie trekt. Pas dan kan hij met zekerheid zeggen of de combinatie kansrijk is of niet.
Het is een opmerkelijke draai, die illustreert hoe gevoelig de formatie op dit moment ligt.
Waarom is deze combinatie zo ingewikkeld?
Een kabinet met zowel VVD als GroenLinks-PvdA lijkt op papier aantrekkelijk: een groot politiek midden, brede dekking in de Kamer, en stabiliteit. Toch schuurt het inhoudelijk flink:
Klimaatbeleid: GroenLinks-PvdA wil meer en sneller, VVD remt juist af.
Asiel en migratie: VVD wil strenger beleid, terwijl GroenLinks-PvdA juist inzet op humane versoepelingen.
Begrotingskoers: De linkse combinatie wil investeren; de VVD wil bezuinigen waar nodig.
Woningmarkt: Verschillende visies op regulering, belasting en corporaties.
Daarbij speelt ook een diep politiek strategisch probleem: de achterban van de VVD staat zeer kritisch tegenover samenwerking met linkse partijen. Aan de andere kant zou GroenLinks-PvdA het lastig krijgen om met de VVD te regeren als dat betekent dat linkse ambities worden weggesneden.
Die spanning maakt de combinatie politiek explosief.
De rol van Koolmees’ verslag
Het verslag van informateur (en voormalig D66-minister) Wouter Koolmees speelt een grote rol in dit verhaal. In dat verslag staat dat de combinatie VVD–GroenLinks-PvdA praktisch onhaalbaar lijkt, niet omdat het numeriek niet kan, maar omdat de partijen elkaar inhoudelijk nauwelijks kunnen vinden op cruciale dossiers.
Buma heeft nu bevestigt dat zijn ‘niet mogelijk’-opmerking vooral op dát verslag gebaseerd was. Daarmee maakt hij duidelijk dat het nog geen formeel eindoordeel is, maar een voorlopige interpretatie.
De komende gesprekken worden cruciaal
Buma spreekt binnenkort persoonlijk met de fractievoorzitters van de VVD en van GroenLinks-PvdA. Die gesprekken worden allesbepalend. Pas dan kan hij:
toetsen hoe vast de standpunten echt zitten
beoordelen of er onderhandelingsruimte is
bepalen of de combinatie nog levensvatbaar is
Dat maakt de situatie spannender dan ooit, want veel politieke partijen houden op dit moment de kaarten dicht tegen de borst.
Waarom Buma zich niet wil vastpinnen
Dat Buma zijn uitspraak later terugnam, heeft meerdere redenen:
De informateur moet neutraal blijven.
Een te harde uitspraak kan het proces beïnvloeden of partijen het gevoel geven dat ze worden buitengesloten.De formatie is nog vol in beweging.
Nieuwe verhoudingen, nieuwe onderhandelingen en nieuwe partijposities kunnen zomaar voor verschuivingen zorgen.Strategische gevoeligheid.
Als hij nu al een optie afschrijft, kan dat politieke paniek veroorzaken bij partijen die die route open willen houden.Politieke druk vanuit partijen zelf.
Na zijn eerste uitspraak zouden betrokken partijen mogelijk hebben aangedrongen op een nuancering om spanningen te voorkomen.
Door de uitspraak af te zwakken, houdt Buma alle opties open — precies wat een informateur hoort te doen.
Wat betekent dit voor de formatie?
Het belangrijkste gevolg is dat de combinatie VVD + GroenLinks-PvdA nog steeds op tafel ligt, maar niet als favoriete optie. Het wordt gezien als ingewikkeld, log, gevoelig richting achterbannen en inhoudelijk vol frictie.
Andere mogelijke routes lijken op dit moment meer voor de hand te liggen, zoals:
een centrum-rechtse variant
een brede middenkoers zonder uitgesproken uitersten
een combinatie waarin één van de twee grote blokken (VVD of GroenLinks-PvdA) buiten de boot valt
een extraparlementair kabinet waar beide blokken losse steun leveren
Hoe dan ook: de scherpe tegenstelling tussen deze twee partijen blijft een hoofdpijnpunt.
Reacties binnen de coalitie-in-wording
Binnen de politieke wandelgangen in Den Haag reageren partijen voorzichtig:
D66 en CDA, die vandaag met Buma spraken, houden de optie open maar zijn realistisch: ze weten hoe groot de verschillen zijn.
VVD benadrukt dat de inhoud centraal moet staan en dat samenwerking met linkse partijen alleen kan “als het realistisch blijft”.
GroenLinks-PvdA blijft hameren op een progressieve koers en waarschuwt voor “rechts afbreekbeleid”.
Geen van de partijen wil de deur dichtgooien, maar niemand lijkt enthousiast.
Waarom deze uitspraak zoveel impact had
Omdat de huidige formatie onzeker is, hangen alle opties aan dunne draadjes. Een uitspraak van de informateur kan daardoor direct het proces beïnvloeden. Toen Buma zei dat de combinatie “niet mogelijk” was, werd dat gezien als een signaal dat een van de grootste formatieroutes was afgeschreven.
Zijn latere nuancering moest dan ook voorkomen dat partijen of de media te snel conclusies trekken.
Conclusie: de deur is niet dicht, maar staat op een kier
Na zijn opmerkelijke uitspraak én snelle bijstelling is duidelijk dat Sybrand Buma nog geen definitief oordeel heeft geveld. Een kabinet met VVD én GroenLinks-PvdA is volgens hem lastig, maar niet uitgesloten. Pas na gesprekken met de fractievoorzitters vormt hij een eindconclusie.
Wat dit laat zien?
De formatie blijft een wankel evenwicht van strategie, diplomatie en politieke gevoeligheid. En zolang Buma geen definitief stempel zet, blijft de route VVD + GroenLinks-PvdA een optie — zij het een spannende, complexe en weinig geliefde.
De komende dagen bepalen hoe groot die kans werkelijk is.
