De woningnood in Nederland is een van de grootste zorgen van dit moment.
Overal in het land hoor je hetzelfde verhaal: jonge mensen die geen betaalbare woning kunnen vinden, gezinnen die vastzitten in te kleine huizen en ouderen die niet kunnen verhuizen omdat er geen passende woningen zijn.
Volgens Frans Timmermans, leider van GroenLinks-PvdA, is het hoog tijd om terug te keren naar een aanpak die vroeger wél werkte: sterke woningcoöperaties die bouwen voor gewone mensen.
Een terugkeer naar het verleden – maar dan met een moderne aanpak
Tijdens een recente toespraak legde Timmermans uit dat zijn partij terug wil naar het idee van woningcoöperaties zoals die vroeger bestonden.
In zijn woorden: “Eigenlijk is het een woningcoöperatie zoals we ze vroeger hadden.
Dat zit bij GroenLinks-PvdA in ons DNA.” Daarmee verwijst hij naar de periode waarin Nederland, vooral in de eerste helft van de twintigste eeuw, grote stappen zette in de bouw van betaalbare sociale huurwoningen.
Die coöperaties waren destijds meer dan alleen bouwbedrijven. Ze hadden een maatschappelijke missie: zorgen dat iedereen, ongeacht inkomen, een goed en betaalbaar dak boven het hoofd kon krijgen.
Na de Tweede Wereldoorlog gebeurde dat opnieuw, toen Nederland massaal nieuwe huizen bouwde om de woningnood op te lossen. Volgens Timmermans moet dat nu weer gebeuren – en daar wil hij fors geld voor vrijmaken.
Minder belasting, meer bouwen
De kern van zijn plan is duidelijk: woningcorporaties moeten meer ruimte krijgen om te bouwen.
En dat kan volgens Timmermans alleen als ze financieel worden ontzien. “Die corporaties moeten minder vennootschapsbelasting, geen vennootschapsbelasting betalen. Die moeten flinke financiële ondersteuning krijgen,” aldus de partijleider.
Hij wil dat woningbouwverenigingen niet langer worden behandeld als commerciële ondernemingen die winst moeten maken, maar als maatschappelijke organisaties met een publieke taak.
Op dit moment betalen veel woningcorporaties miljarden aan belastingen, geld dat volgens Timmermans veel beter besteed kan worden aan het bouwen van nieuwe huizen.
Tientallen miljarden vrijmaken – maar waar komt dat geld vandaan?
Een belangrijk onderdeel van zijn voorstel is de financiering. Timmermans zegt daar eerlijk over te zijn: het geld moet ergens vandaan komen. “Wij gaan daar tientallen miljarden euro’s voor vrijmaken.
Dat halen we weg bij hele grote bedrijven die heel veel winst maken. Dat halen we ook weg voor een deel bij de allerhoogste inkomens in Nederland. En voor een deel gaan we lenen daarvoor.”
Met die uitspraak maakt hij duidelijk dat de rekening van het woningplan vooral bij het bedrijfsleven en de hoogste inkomens zal komen te liggen.
Volgens hem is dat eerlijk, omdat de kloof tussen arm en rijk de afgelopen jaren alleen maar groter is geworden.
“De ruimte hebben we in Nederland,” zegt hij. “We kunnen lenen, we kunnen investeren. Maar dan moeten we het wel durven.”
De wooncrisis raakt iedereen
Dat de woningnood geen abstract probleem is, bleek volgens Timmermans uit zijn bezoek aan Hoogeveen.
Hij vertelde over een straat met allemaal gezinswoningen met twee of drie slaapkamers, waarin bijna overal maar één persoon woont.
“Die mensen willen graag naar een kleiner huis, maar kunnen dat niet betalen,” legt hij uit. “En als iemand naar een kleinere flat gaat, komt ineens een gezinswoning vrij voor een gezin. Dat is wat we op gang moeten brengen.”
Deze zogeheten ‘doorschuifproblematiek’ is een van de grote oorzaken van de vastgelopen woningmarkt.
Ouderen blijven noodgedwongen in hun eengezinswoning wonen, terwijl jonge gezinnen in kleine appartementen zitten of noodgedwongen bij hun ouders blijven.
Volgens Timmermans kan een herwaardering van woningcoöperaties ervoor zorgen dat er weer beweging komt in de markt.
Een breder doel dan alleen sociale huur
Timmermans benadrukt dat de nieuwe woningcoöperaties niet alleen voor lage inkomens moeten bouwen. “
Ze moeten gaan bouwen voor een bredere groep Nederlanders,” zegt hij. Daarmee wil hij af van het idee dat woningcorporaties er alleen zijn voor de allerarmsten.
In de praktijk betekent dat dat ook middeninkomens – zoals leraren, politieagenten en zorgmedewerkers – meer toegang moeten krijgen tot betaalbare huurwoningen.
Deze groep valt nu vaak tussen wal en schip: te veel verdienen voor een sociale huurwoning, maar te weinig om een huis te kopen. Door ook voor deze groep te bouwen, hoopt Timmermans dat de druk op de gehele woningmarkt afneemt.
Kritiek op grote bedrijven en het neoliberale denken
Het plan van Timmermans past binnen zijn bredere kritiek op het economische beleid van de afgelopen decennia.
Volgens hem is Nederland te lang meegesleurd in een neoliberaal denken, waarin winst en marktwerking de boventoon voerden. “We hebben te veel aan de markt overgelaten,” zei hij eerder al in interviews. “Wonen is geen product, het is een grondrecht.”
Door weer te investeren in publieke woningbouw, wil hij een einde maken aan wat hij ziet als de “vermarkting” van de woonsector. Grote vastgoedbedrijven, beleggers en huisjesmelkers zouden volgens hem de prijzen onnodig hebben opgedreven, terwijl de overheid aan de zijlijn stond.
Een ambitieuze maar omstreden koers
Hoewel veel mensen de boodschap van Timmermans steunen, klinkt er ook kritiek. Tegenstanders vrezen dat zijn plannen leiden tot hogere lasten voor bedrijven en hogere inkomens, wat de economie zou kunnen schaden.
Ook vragen sommigen zich af of woningcorporaties wel klaar zijn om opnieuw een leidende rol te spelen, na jaren van bezuinigingen en schandalen.
Daarnaast is er twijfel of de overheid het benodigde personeel en de bouwcapaciteit kan mobiliseren.
Nederland kampt al met een tekort aan bouwvakkers, materiaal en vergunningen. Volgens experts zal het daarom niet eenvoudig zijn om het ambitieuze bouwtempo te realiseren dat Timmermans voor ogen heeft.
De symboliek van ‘terug naar vroeger’
Toch spreekt het idee van Timmermans veel mensen aan, juist vanwege die verwijzing naar vroeger.
De periode waarin woningbouwverenigingen een gezicht hadden in de wijk, waarin huurders nog inspraak hadden en waarin er met trots werd gebouwd aan solide woningen voor gewone gezinnen. Het is een nostalgisch beeld, maar ook een oproep tot verandering.
Door terug te grijpen op dat oude model, hoopt Timmermans opnieuw een gevoel van gemeenschap en stabiliteit te brengen in de woonsector.
Hij wil af van de situatie waarin huizen vooral als belegging worden gezien, en terug naar het idee dat een huis een thuis is – een plek waar je leeft, groeit en oud wordt.
Conclusie: durven investeren in de toekomst
De boodschap van Frans Timmermans is helder: Nederland moet opnieuw durven investeren in betaalbare woningen, met sterke coöperaties die werken voor het algemeen belang. Dat vraagt om politieke moed, om financiële herverdeling en om een lange adem.
De vraag is of andere partijen bereid zijn mee te bewegen met zijn visie. Want hoewel de woningcrisis iedereen raakt, verschillen de meningen sterk over de oplossing. Waar sommigen pleiten voor meer marktwerking, kiest Timmermans juist voor meer overheidsregie.
Wat vaststaat, is dat het onderwerp niet snel van de politieke agenda zal verdwijnen. De roep om verandering wordt met de dag luider, en steeds meer Nederlanders hopen dat er eindelijk weer gebouwd gaat worden – niet voor winst, maar voor mensen.
