Frans Timmermans, de leider van GroenLinks-PvdA, pleit voor een radicale versnelling van de aanleg van windmolens in Nederland. Tijdens het WindDay-congres in Rotterdam trok hij stevig van leer tegen de huidige aanpak van windenergieprojecten.
Volgens Timmermans is er sprake van een noodsituatie en moet er ingegrepen worden met uitzonderlijke middelen, waaronder een speciale noodwet die gemeenten buitenspel kan zetten als zij de bouw van windmolens tegenwerken.
Lokale tegenstand moet geen blokkade meer zijn
Eén van de belangrijkste punten in Timmermans’ betoog is dat lokale weerstand niet langer het tempo van de energietransitie mag bepalen.
Gemeenten die dwarsliggen zouden volgens hem gepasseerd moeten kunnen worden. De klimaatcrisis is volgens Timmermans te urgent om te blijven hangen in eindeloze bezwaarprocedures en gemeentelijke besluitvorming. “We missen kansen omdat we vastlopen in ons eigen systeem,” waarschuwde hij.
Een noodwet als oplossing voor trage procedures
Om de impasse te doorbreken, wil Timmermans dat er een speciale noodwet komt die de vergunningprocedures aanzienlijk inkort.
Op dit moment duurt het vaak jaren voordat een windproject van de grond komt. Hij wil de manier waarop belangen worden afgewogen volledig herzien. De nadruk moet komen te liggen op snelheid, effectiviteit en het grotere klimaatbelang, in plaats van eindeloze bezwarenrondes.
Zorgen over stilvallende windsector
De windenergiesector in Nederland staat onder druk. Op zee liggen meerdere projecten stil vanwege gestegen kosten. Op land is er veel weerstand vanuit omwonenden die klagen over slagschaduw, geluidsoverlast en horizonvervuiling.
De onduidelijkheid vanuit de overheid over geluidsnormen en regelgeving zorgt voor extra onzekerheid. Volgens brancheorganisatie NedZero dreigt er in 2026 zelfs een afname van windenergieproductie op land.
Voorzitter Jan Vos van NedZero uitte kritiek op het kabinet-Schoof. Hij vindt dat het kabinet te weinig doet om duidelijke regels te stellen en ontwikkelaars te ondersteunen. Volgens hem wordt er nauwelijks nog ingeschreven op nieuwe tenders voor wind op zee, omdat het simpelweg niet rendabel meer is.
Noordzeepact moet duidelijkheid brengen
Om orde op zaken te stellen, wil Timmermans een zogenaamd ‘Noordzeepact’ afsluiten. Dit moet een breed akkoord worden tussen overheid, netbeheerders, energiebedrijven en ontwikkelaars.
In dat pact moeten afspraken gemaakt worden over de uitvoering, financiering en regelgeving rondom windprojecten op zee én op land. Het doel is om de windenergiesector zekerheid te bieden zodat projecten sneller kunnen starten.
Financiële steun met garantiefonds en goedkope leningen
Een belangrijk onderdeel van Timmermans’ plan is financiële ondersteuning vanuit de overheid. Hij pleit voor een garantiefonds van 60 tot 70 miljoen euro, bedoeld om risico’s voor ontwikkelaars af te dekken.
Volgens hem hoeft dat de overheid nauwelijks geld te kosten, maar biedt het wél vertrouwen aan investeerders. Daarnaast ziet hij goedkope leningen, bijvoorbeeld via Europese obligaties, als middel om investeringen los te trekken.
Hij stelt dat de staatsschuld van Nederland – momenteel 48 procent van het nationaal inkomen – best iets mag oplopen om dit soort klimaatmaatregelen mogelijk te maken. “Als we nu niets doen, worden de kosten later alleen maar hoger,” aldus Timmermans.
Sector kijkt naar Zuid-Europa door Nederlandse impasse
Omdat de Nederlandse markt voor windenergie dreigt vast te lopen, verschuift de blik van de sector naar Zuid-Europa.
In Spanje en Portugal ontstaan steeds meer initiatieven voor drijvende windparken op zee. Nederland heeft op dat vlak nog weinig ervaring, maar volgens Brennus van Os van NedZero is er veel interesse om daar ervaring op te doen en samenwerkingen aan te gaan.
Drijvende windturbines worden gezien als de toekomst, vooral omdat ze minder ruimte op land in beslag nemen en minder klachten veroorzaken. Door nu in te stappen in internationale projecten, hoopt de Nederlandse sector op termijn die kennis ook lokaal te kunnen inzetten.
Een nieuwe fase in de energietransitie
De plannen van Timmermans luiden mogelijk een nieuwe fase in voor de energietransitie. Waar jarenlang werd ingezet op draagvlak en lokale samenwerking, lijkt de urgentie nu zo groot geworden dat er andere middelen worden ingezet.
Niet iedereen zal blij zijn met het buitenspel zetten van gemeenten, maar volgens Timmermans is er simpelweg geen tijd meer voor eindeloos overleg.
De komende maanden zal blijken of zijn pleidooi gehoor krijgt in Den Haag. Eén ding is duidelijk: de discussie over windenergie in Nederland is opnieuw op scherp gezet. En met oplopende energiekosten, klimaatafspraken en een dreigende stilstand in de sector, is het dossier windenergie urgenter dan ooit.
Critici vrezen dat het buitenspel zetten van gemeenten een gevaarlijk precedent schept voor toekomstige klimaatmaatregelen.
Ze wijzen erop dat draagvlak essentieel blijft voor langdurig succes van energietransitieprojecten. Als bewoners het gevoel krijgen dat besluiten hen worden opgelegd, kan dit leiden tot toenemende weerstand en juridische procedures, wat de uitvoering juist vertraagt.
Ook leeft de zorg dat natuurgebieden en leefomgeving onder druk komen te staan als snelheid boven zorgvuldigheid gaat.
Voorstanders, zoals Timmermans, vinden echter dat het klimaatprobleem niet langer kan wachten op consensus en dat bestuurlijke knopen sneller doorgehakt moeten worden om verdere stilstand te voorkomen.
