De discussie over de plasticheffing op wegwerpverpakkingen is opnieuw opgelaaid in de Tweede Kamer. Wat begon als een maatregel om plastic afval te verminderen, dreigt nu te verdwijnen door toenemende weerstand van zowel ondernemers als politici. Een Kamermeerderheid wil af van de verplichte heffing en ziet het als een financiële last voor consumenten, zonder dat het milieu er daadwerkelijk beter van wordt.
De maatregel, die in 2023 werd ingevoerd en in 2024 verder zou worden aangescherpt, zou betekenen dat klanten voortaan standaard 25 cent per plastic verpakking moeten betalen. Dat geldt voor alles: van een koffiebeker tot een plastic bakje voor afhaalmaaltijden. Maar veel partijen vinden dat het kabinet hiermee doorslaat en willen de maatregel volledig schrappen.
Hoe werkt de plasticheffing nu?
Sinds 2023 geldt er een heffing op plastic wegwerpverpakkingen, met als doel om het gebruik ervan terug te dringen. Bedrijven mogen nu zelf bepalen hoe hoog de toeslag is, wat leidt tot verschillen per winkel of restaurant. Bij sommige afhaallocaties betaal je 10 cent extra voor een plastic verpakking, terwijl je elders 25 cent moet neertellen.
Het kabinet wilde vanaf 2024 een vast tarief van 25 cent per verpakking invoeren, zodat er een duidelijk en uniform systeem zou ontstaan. Maar dat plan stuit nu op veel verzet. Niet alleen ondernemers zijn kritisch, ook veel politieke partijen zien de maatregel niet meer zitten.
Ondernemers vrezen verlies van klanten
Vooral in de horeca is de weerstand groot. Afhaalrestaurants en koffiezaken, die vaak gebruik maken van plastic verpakkingen, zijn bang dat klanten afhaken door de extra kosten. Het Utrechtse Thaise restaurant Baan Nok noemt de maatregel een schrikbeeld:
“Onze klanten komen bij ons omdat ze snel en makkelijk eten willen meenemen. Als ze plots extra moeten betalen voor de verpakking, kunnen ze net zo goed ergens anders naartoe gaan.”
Ondernemers vrezen dat de vaste heffing niet alleen hun klantenbestand aantast, maar ook extra administratieve rompslomp oplevert. Vooral kleinere horecazaken hebben moeite met de maatregel, omdat ze geen goedkope alternatieven hebben en plastic verpakkingen vaak de enige praktische optie zijn.
Politieke weerstand: ‘Het is een pesttaks’
Niet alleen ondernemers zijn tegen, ook een meerderheid in de Tweede Kamer vindt de plasticheffing oneerlijk en ineffectief. Zowel linkse als rechtse partijen hebben hun bedenkingen.
VVD-Kamerlid Martijn Buijsse vindt dat de consument te zwaar wordt belast:
“De burger wordt op kosten gejaagd in een tijd waarin elke euro telt. En het leidt alleen maar tot meer bureaucratie voor ondernemers, terwijl het milieu er niet eens beter van wordt.”
Ook de SP heeft kritiek. Jimmy Dijk (SP) vindt dat de producenten verantwoordelijk zouden moeten zijn voor het verminderen van plastic afval, niet de consumenten:
“Wat ons betreft verleggen we de verantwoordelijkheid. Niet bij de consument, maar bij de producent. Daar hoort die ook, in plaats van mensen met een pesttaks op te zadelen.”
Deze visie wordt breed gedeeld in de Kamer, waar steeds meer partijen twijfelen of de plasticheffing wel de juiste manier is om afval te verminderen.
Werkt zo’n heffing eigenlijk?
Voorstanders van de heffing, zoals de Plastic Soup Foundation, benadrukken dat een toeslag op plastic wél effectief kan zijn. Jeroen Dagevos van de organisatie wijst op het succes van de heffing op plastic tasjes, die enkele jaren geleden werd ingevoerd.
“We hadden precies dezelfde discussie bij plastic tasjes. Mensen klaagden over de prijsverhoging, maar uiteindelijk is het gebruik met 70 procent afgenomen.”
Volgens de organisatie is het plasticverbruik in Nederland nog altijd veel te hoog. Er worden dagelijks 19 miljoen plastic wegwerpverpakkingen gebruikt, wat neerkomt op zo’n 7 miljard per jaar. Zonder maatregelen blijft dat aantal hoog, met alle gevolgen voor het milieu van dien.
Waar gaat het geld naartoe?
Een ander heikel punt in de discussie is de bestemming van het geld. De opbrengsten van de plasticheffing gaan namelijk niet naar de overheid of milieuprojecten, maar blijven bij de ondernemers. Een snackbarhouder die plastic bakjes gebruikt, kan de extra inkomsten dus vrij besteden. Dit leidt tot vragen over de effectiviteit van de maatregel.
Volgens Buijsse (VVD) is het een verkeerd signaal:
“De opbrengst van de heffing gaat gewoon naar de ondernemer, en die hoeft daar niets duurzaams mee te doen. Zo help je het milieu niet vooruit.”
Critici vinden dat de regering niet alleen naar de consument moet kijken, maar ook moet investeren in alternatieven, zoals beter recyclebare verpakkingen en duurzame productinnovaties.
Wat betekent dit voor de toekomst van de plasticheffing?
Nu een meerderheid in de Tweede Kamer zich tegen de plasticheffing heeft gekeerd, lijkt de kans groot dat de maatregel wordt geschrapt. Staatssecretaris Jansen (PVV), die verantwoordelijk is voor het dossier, hield eerder nog vast aan de plannen, maar zal nu met de Kamer in overleg moeten om een alternatieve oplossing te bedenken.
Er zijn een aantal mogelijke scenario’s:
- De plasticheffing wordt volledig afgeschaft, waardoor consumenten geen extra kosten meer betalen voor plastic wegwerpverpakkingen.
- Er komt een verlaagd tarief in plaats van de geplande 25 cent, om de impact op consumenten en ondernemers te verminderen.
- De heffing blijft, maar wordt gecombineerd met extra investeringen in duurzame alternatieven en recyclingprogramma’s.
Voorlopig blijft het een punt van discussie, maar één ding is duidelijk: de steun voor de plasticheffing brokkelt steeds verder af.
Conclusie: blijft de plasticheffing of verdwijnt die alsnog?
Wat begon als een maatregel om plasticverbruik te verminderen, dreigt nu te verdwijnen door toenemende kritiek. Zowel ondernemers als politieke partijen vrezen dat de maatregel de consument te veel belast zonder daadwerkelijk effect te hebben op het milieu.
Hoewel voorstanders wijzen op het succes van eerdere heffingen, zoals die op plastic tasjes, blijft de vraag of een verplichte heffing van 25 cent per verpakking de juiste aanpak is.
De komende tijd zal blijken of het kabinet vasthoudt aan de heffing of dat er alternatieven komen. Maar met een Kamermeerderheid die zich tegen de maatregel keert, lijkt de kans groot dat Nederland binnenkort weer afstapt van betalen voor plastic verpakkingen.
