Mazelen lijken misschien iets uit het verleden, een ziekte die ooit bijna verdwenen was dankzij het vaccin, maar helaas zijn ze terug. In Nederland zien we dit jaar al een aanzienlijke toename van het aantal mazelenbesmettingen.
Terwijl het aantal gevallen in 2024 nog op 203 bleef, is het aantal in de eerste maanden van 2025 al gestegen naar 108 gevallen.
Dit is een zorgwekkende ontwikkeling, want mazelen zijn allesbehalve ongevaarlijk. Het is van cruciaal belang om de symptomen op tijd te herkennen en in te grijpen, zodat de ziekte zich niet verder verspreidt en ernstige complicaties voorkomen kunnen worden.
Maar wat zijn de symptomen, waarom zijn mazelen zo gevaarlijk en wat kun je doen om ze te voorkomen?
De recente stijging in mazelenbesmettingen
De stijging in het aantal mazelenbesmettingen in Nederland is opvallend. Volgens het RIVM zijn er in 2025 al 108 gevallen geregistreerd, en dat aantal loopt snel op. Ter vergelijking, in 2024 waren er slechts 203 gevallen en in 2023 waren dat er maar 7.
Deze stijging is zorgwekkend, vooral gezien het feit dat mazelen een ziekte zijn die in Nederland eigenlijk niet meer voorkwam, dankzij de hoge vaccinatiegraad. Maar waarom neemt het aantal besmettingen nu toe?
Een van de oorzaken is de afname in vaccinaties bij kinderen. De vaccinatiegraad in Nederland is de laatste jaren geleidelijk gedaald, vooral in bepaalde regio’s. Dit zorgt ervoor dat een groter aantal mensen vatbaar is voor infecties.
Daarnaast speelt ook het feit dat mazelen een zeer besmettelijke ziekte is, een belangrijke rol. Zelfs een lichte daling in de vaccinatiegraad kan al leiden tot uitbraken, omdat de ziekte zich snel kan verspreiden wanneer niet iedereen beschermd is.
In 2025 werd een aantal uitbraken in scholen in verschillende delen van Nederland gemeld, wat aangeeft hoe snel mazelen zich kunnen verspreiden in gemeenschappen waar de vaccinatiegraad laag is. Het is daarom belangrijk dat we ons realiseren hoe essentieel vaccinatie is om verdere verspreiding te voorkomen.
Wat zijn de symptomen van mazelen?
Mazelen beginnen vaak met symptomen die lijken op die van een gewone verkoudheid, waardoor het soms moeilijk is om de ziekte direct te herkennen. Maar er zijn bepaalde kenmerken die mazelen van andere verkoudheden onderscheiden, en het is belangrijk om deze symptomen op tijd te herkennen.
-
Koorts
De ziekte begint vaak met een plotselinge hoge koorts, die in sommige gevallen kan oplopen tot wel 40 graden Celsius. De koorts kan enkele dagen aanhouden en is meestal het eerste signaal van een mazeleninfectie. -
Hoesten, verstopte neus en keelpijn
Deze symptomen lijken sterk op die van een gewone verkoudheid. Je kat of kind kan zich ziek voelen, met een verstopte neus, keelpijn en veel hoesten. Dit gaat vaak samen met een verminderde eetlust en algemene vermoeidheid. -
Huiduitslag
Na een paar dagen van koorts en hoesten komt de karakteristieke huiduitslag. De uitslag begint vaak achter de oren en op het gezicht en verspreidt zich daarna naar de rest van het lichaam. De uitslag bestaat uit kleine, rode vlekjes die zich kunnen samenvoegen en een groter, vlekkerig patroon vormen. Dit is een belangrijk teken van mazelen. -
Witte vlekjes in de mond (Koplik-vlekken)
Dit is een typisch, maar vaak over het hoofd geziene symptoom van mazelen. Deze kleine, witte vlekjes met een blauwe rand verschijnen op de slijmvliezen van de mond, vaak aan de binnenkant van de wangen. Het verschijnen van Koplik-vlekken is een van de meest specifieke aanwijzingen voor mazelen.
Mazelen kunnen soms milder verlopen, maar het is belangrijk om te weten dat de ziekte ook ernstige gevolgen kan hebben, vooral bij jonge kinderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem.
Waarom zijn mazelen zo gevaarlijk?
Mazelen zijn veel gevaarlijker dan veel mensen denken. Het is een ziekte die niet alleen vervelende symptomen veroorzaakt, maar die ook kan leiden tot ernstige complicaties.
Ondanks dat het aantal gevallen de laatste jaren relatief laag was, blijkt uit recente cijfers van het RIVM en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat mazelen wereldwijd nog steeds een van de belangrijkste doodsoorzaken is bij jonge kinderen.
In sommige gevallen kunnen complicaties zoals longontsteking, hersenontsteking (encefalitis) of een ooginfectie leiden tot ernstige blijvende schade of zelfs de dood.
De meest voorkomende complicaties van mazelen zijn:
-
Longontsteking: Dit is de meest voorkomende ernstige complicatie van mazelen. Het kan levensbedreigend zijn en vereist vaak ziekenhuisopname.
-
Hersenontsteking (encefalitis): Dit is een zeldzamere, maar ernstige complicatie die blijvende neurologische schade kan veroorzaken.
-
Ooginfecties: Mazelen kunnen leiden tot conjunctivitis (oogontsteking), en in ernstige gevallen kan dit zelfs tot blindheid leiden.
-
Zwakte van het immuunsysteem: Mazelen verzwakt het immuunsysteem, waardoor het lichaam vatbaarder wordt voor andere infecties.
Hoewel mazelen in veel gevallen mild verlopen, kunnen deze complicaties ernstige gevolgen hebben. Dit maakt de ziekte des te gevaarlijker, vooral voor mensen die niet goed beschermd zijn, zoals jonge kinderen, zwangere vrouwen of ouderen.
Hoe kun je mazelen voorkomen?
De beste manier om mazelen te voorkomen is door vaccinatie. Het BMR-vaccin, dat bescherming biedt tegen bof, mazelen en rodehond, is veilig en effectief. Dit vaccin is onderdeel van het Rijksvaccinatieprogramma, waarbij kinderen op 14 maanden en op 9-jarige leeftijd de vaccinatie krijgen.
De vaccinatiegraad in Nederland is momenteel rond de 92%, maar in sommige regio’s ligt deze lager, vooral in bepaalde gemeenschappen waar vaccinatie minder vanzelfsprekend is. Dit heeft geleid tot een verhoogd risico op uitbraken van mazelen.
Het is daarom van groot belang dat we blijven werken aan het verhogen van de vaccinatiegraad om groepsimmuniteit te waarborgen. Groepsimmuniteit is essentieel, omdat het ervoor zorgt dat de ziekte zich minder snel verspreidt in de samenleving.
Daarnaast is het belangrijk om te weten dat mazelen zeer besmettelijk zijn. Een persoon met mazelen kan anderen al aansteken voordat de symptomen zich volledig ontwikkelen, wat het des te belangrijker maakt om te zorgen dat zoveel mogelijk mensen gevaccineerd zijn.
Conclusie: Herken mazelen op tijd en voorkom verdere verspreiding
De stijging van het aantal mazelenbesmettingen in Nederland is een wake-up call voor iedereen. Het is van essentieel belang dat we de symptomen van mazelen kunnen herkennen en tijdig medische hulp zoeken.
De vaccinatie blijft de beste manier om mazelen te voorkomen en verdere uitbraken te voorkomen. Zeker nu het aantal gevallen weer toeneemt, moeten we ons bewust zijn van de risico’s en verantwoordelijkheid nemen om onszelf en anderen te beschermen.
Laten we zorgen dat mazelen geen kans krijgen om zich verder te verspreiden. Vaccineren is niet alleen belangrijk voor onze eigen gezondheid, maar ook voor de bescherming van kwetsbare mensen in onze samenleving.
