De binnenstad van Groningen was donderdagavond het toneel van een opvallende actie van klimaatactiegroep Extinction Rebellion (XR).
Terwijl veel mensen genoten van koopavond, werden bezoekers van kledingwinkels verrast door plassen zwarte vloeistof op de vloer. XR-leden spoot nep-olie bij verschillende winkels om aandacht te vragen voor de schadelijke effecten van fast fashion.
Winkels doelwit tijdens drukke koopavond
De actie vond plaats in de Herestraat, een van de drukste winkelstraten van Groningen. Juist op koopavond is het daar altijd extra druk, waardoor de actie veel bekijks trok.
Bij onder meer The Sting, Costes en Vero Moda werd de vloeistof op de grond gespoten. Klanten die naar binnen wilden, moesten letterlijk door de plassen heen lopen.
Volgens de activisten gaat het om een onschuldig mengsel, gemaakt van plantaardige ingrediënten, dat makkelijk schoon te maken is. Het moest vooral een symbolisch beeld oproepen van de vervuilende olievlek die fast fashion volgens XR achterlaat.
Waarom richt XR zich op fast fashion?
Met de actie wil Extinction Rebellion aandacht vragen voor de enorme impact van de kledingindustrie op het klimaat en milieu. De beweging stelt dat fast fashion dodelijk is, zowel voor het milieu als voor de toekomst van de mensheid.
Uit een rapport van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) blijkt dat de kleding- en schoenenindustrie verantwoordelijk is voor twee tot acht procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Daarmee behoort de sector tot de grootste vervuilers.
Daarnaast verbruikt de industrie naar schatting 215 biljoen liter water per jaar. Dat gaat niet alleen om het produceren van stoffen, maar ook om het verven en afwerken van kleding. Voor XR is dit het bewijs dat grote modeketens bijdragen aan een wereldwijd probleem dat niet langer genegeerd kan worden.
De eisen van de actiegroep
Extinction Rebellion eist dat kledingwinkels zo snel mogelijk overstappen op gerecyclede materialen en hun productieproces radicaal verduurzamen. Volgens XR bedreigt de huidige manier van produceren de leefbaarheid van de planeet.
Woorden van XR-woordvoerder Klaaske van der Wekken zijn daar duidelijk over:
“Deze bedrijven bedreigen onze levens en die van de mensen van wie wij houden. Als we ze hun gang laten gaan, betekent dat het einde van het leven op aarde.”
Kritiek en controverse
Hoewel de actie donderdagavond zonder grote incidenten verliep, roept de aanpak van XR vaak discussie op. Tegenstanders vinden dat de groep met dit soort acties gewone burgers en winkelmedewerkers lastigvalt in plaats van direct de grote bedrijven aan te pakken.
Voorstanders benadrukken juist dat zulke opvallende protesten nodig zijn om aandacht te trekken voor een probleem dat vaak wordt genegeerd.
Het is niet de eerste keer dat XR de mode-industrie als doelwit kiest. Eerder werden al acties aangekondigd waarbij de groep nog verder wilde gaan.
Boterzuuractie eerder tegengehouden
In april dit jaar wilde Extinction Rebellion een actie in Groningen uitvoeren waarbij boterzuur zou worden ingezet in kledingwinkels.
Dat is een sterk stinkende stof die hoofdpijn en misselijkheid kan veroorzaken. De burgemeester van Groningen greep toen in en verbood de actie, omdat de risico’s voor bezoekers te groot waren.
Volgens XR ging het destijds om een 1 april-grap, maar de discussie laaide meteen op. In januari was de stof namelijk wél gebruikt bij een actie in Naaldwijk. Daar ontstond paniek en werden meerdere mensen onwel. Het leidde tot aanhoudingen en veel verontwaardiging.
Deze keer koos XR voor een minder schadelijke, maar wel opvallende methode. Door een soort nep-olie te gebruiken wilden ze dezelfde symbolische boodschap overbrengen, zonder direct gezondheidsrisico’s voor omstanders.
De rol van fast fashion in de discussie
De kledingindustrie ligt al langer onder vuur vanwege de lage prijzen en het hoge tempo waarin collecties worden geproduceerd.
Fast fashion betekent dat kledingstukken vaak na één seizoen alweer verouderd zijn en vervangen worden door nieuwe trends. Dit zorgt voor enorme producties, vaak in landen met lage lonen, en een torenhoge milieubelasting.
Kritiek richt zich niet alleen op de milieu-impact, maar ook op de slechte arbeidsomstandigheden in fabrieken. Arbeiders krijgen vaak een hongerloon en werken onder zware omstandigheden. Extinction Rebellion wil met hun acties laten zien dat dit systeem niet houdbaar is.
Reageren winkelketens?
Tot nu toe hebben de betrokken winkels weinig inhoudelijk gereageerd op de actie. Meestal wordt benadrukt dat winkels schoonmaakploegen inzetten en dat de situatie snel onder controle is.
Toch kan het protest ongemakkelijk zijn voor de modeketens, omdat ze publiekelijk in verband worden gebracht met vervuiling en klimaatproblemen.
Of de acties van XR daadwerkelijk leiden tot veranderingen in de mode-industrie is nog maar de vraag. Wel staat vast dat de aandacht voor duurzaamheid in de mode toeneemt, mede dankzij dit soort activistische campagnes.
Steeds meer acties in Nederland
Extinction Rebellion is in korte tijd uitgegroeid tot een van de meest zichtbare actiegroepen in Nederland.
Naast blokkades van snelwegen en luchthavens richten ze zich steeds vaker op specifieke sectoren zoals de luchtvaart, de fossiele industrie en nu ook de mode-industrie.
Volgens de beweging zijn drastische maatregelen nodig om klimaatverandering tegen te gaan. Zij vinden dat bedrijven en overheden niet genoeg verantwoordelijkheid nemen en daarom voelen zij zich genoodzaakt zelf in actie te komen.
Conclusie
De actie van Extinction Rebellion in Groningen zorgde donderdagavond opnieuw voor veel aandacht en discussie. Door nep-olie te spuiten in kledingwinkels wilden de activisten een krachtig beeld neerzetten van de vervuilende gevolgen van fast fashion.
Met de kledingindustrie als grote vervuiler en waterverbruiker is het onderwerp relevant en urgent. Toch blijft de vraag of acties in drukke winkelstraten de juiste manier zijn om verandering af te dwingen.
Voorstanders prijzen de creativiteit en zichtbaarheid, terwijl critici wijzen op de overlast voor winkelend publiek en personeel.
Wat vaststaat: Extinction Rebellion slaagt er telkens in om de discussie over klimaat en duurzaamheid opnieuw aan te wakkeren.
En met hun boodschap dat fast fashion schadelijk en zelfs “dodelijk” is, zullen de protesten in de mode-industrie waarschijnlijk niet de laatste zijn.
