Op haar vijftigste verjaardag beleefde Yara Jaidy van Essen een bijzonder moment: ze ontving haar nieuwe ID-kaart, waarin haar geslacht niet meer als ‘M’ (man) of ‘V’ (vrouw) stond aangeduid, maar met een ‘X’.
Hiermee was ze de derde volwassen Nederlander die een genderneutraal identiteitsbewijs ontving. Deze verandering markeerde niet alleen een administratieve formaliteit, maar was voor Yara ook een emotioneel moment van erkenning en zelfacceptatie.
Haar lichaam, dat zowel mannelijke als vrouwelijke kenmerken bevat, past niet in de gangbare categorieën, en de ‘X’ in haar paspoort is dan ook een krachtige symboliek voor wie ze werkelijk is: intersekse.
Wat is intersekse?
Intersekse is een term die gebruikt wordt voor mensen wiens lichamelijke kenmerken niet duidelijk in de traditionele definities van man of vrouw passen.
Dit kan betrekking hebben op geslachtskenmerken zoals chromosomen, geslachtsorganen of hormonen. Yara is geboren met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken, iets wat bij ongeveer 1 op de 100 mensen voorkomt, volgens Deens onderzoek. In plaats van haar lichaam te passen in het bekende mannelijke of vrouwelijke hokje, is haar lichaam een mix.
Deze mix is het gevolg van een spontane DNA-variatie die haar uniek maakt, en waarvan ze zich pas op latere leeftijd bewust werd.
“Ik ben 75 procent vrouw en 25 procent man, zowel fysiek als mentaal,” vertelt Yara. Het was deze ontdekking die haar in staat stelde om haar identiteit eindelijk te begrijpen. Intersekse zijn is iets lichamelijks, en het is niet per se verbonden aan een gevoel van genderidentiteit zoals bij transgender mensen. Maar voor Yara was het lang een zoektocht om haar eigen lichaam en identiteit te begrijpen.
De zoektocht naar erkenning
Yara groeide op als jongen, maar van jongs af aan voelde ze zich altijd anders. Tijdens de puberteit veranderde haar lichaam op manieren die niet overeenkwamen met haar omgeving.
Terwijl haar mannelijke leeftijdsgenoten gespierder werden, ontwikkelden haar borsten zich tot een cup B. Ze probeerde haar lichaam zo goed mogelijk te verbergen, vooral door wijde kleding te dragen. Dit leidde tot veel verwarring en onzekerheid over wie ze werkelijk was.
“Alles heeft nooit geklopt bij mij,” zegt Yara. Dit begon al bij haar geboorte, toen het moeilijk was vast te stellen of ze een jongen of een meisje was. “Tja, het is te klein,” aldus Yara. Deze onduidelijkheid bleef haar leven lang doorwerken. Zelfs als volwassene was ze onzeker over haar identiteit en lichaam.
Drie jaar geleden, op een onverwachte manier, kwam Yara tot een belangrijke ontdekking. Ze vond een knobbeltje in haar borst en onderging hormoononderzoek. Het onderzoek bracht een verrassend resultaat aan het licht: haar oestrogeenwaarden waren hoog, terwijl haar testosteronniveaus laag waren.
Dit paste niet bij het mannelijke lichaam waarin ze zichzelf altijd had gezien. De medische staf verwisselde per ongeluk haar bloed met dat van een vrouw, wat het belang van de ontdekking benadrukte. Dit was het moment waarop Yara besefte dat ze haar lichaam moest accepteren zoals het was.
Het belang van de ‘X’
Na haar ontdekking besloot Yara om, samen met een aantal andere mensen in Nederland, juridische stappen te ondernemen om een genderneutraal paspoort te verkrijgen. In 2020, na een gewonnen rechtszaak, kreeg Yara haar identiteitskaart met de ‘X’.
De ‘X’ is veel meer dan een administratieve wijziging; het is een erkenning van wie Yara is. Het is een symbool van haar strijd voor erkenning en een manier om haar te identificeren in een wereld die vaak alleen maar oog heeft voor man of vrouw.
De verandering naar een genderneutraal paspoort komt niet alleen tegemoet aan praktische zaken, maar heeft ook een diepe symbolische betekenis voor Yara.
“Mijn hele leven ben ik geconfronteerd met verwachtingen waaraan ik niet voldeed. Deze ID-kaart geeft erkenning,” zegt ze. Het is een stap naar het normaliseren van genderdiversiteit en een stap richting meer begrip voor intersekse personen.
“De puzzelstukjes vielen op hun plek,” vertelt Yara. Ze haalde haar nieuwe ID-kaart op in het gemeentehuis van Apeldoorn, precies op haar vijftigste verjaardag.
Het was een emotioneel moment voor haar, en het voelde als een overwinning van de strijd die ze had gevoerd voor erkenning van haar identiteit.
Symbool van zelfacceptatie en strijd voor zichtbaarheid
Yara’s beslissing om haar intersekse identiteit openlijk te delen met anderen, brengt een boodschap van zelfacceptatie. “Er is meer in de natuur dan alleen jongen óf meisje, en wij interseksepersonen kunnen daar niets aan doen,” zegt ze.
Ze hoopt dat haar verhaal mensen zal helpen begrijpen dat gender niet altijd zo zwart-wit is als vaak wordt aangenomen. Het idee dat je ofwel man ofwel vrouw moet zijn, wordt door Yara en andere interseksepersonen ter discussie gesteld.
De overgang naar het dragen van een identiteitskaart met een ‘X’ symboliseert veel meer dan enkel een administratieve verandering. Het is een erkenning van Yara’s recht om haar eigen lichaam te definiëren en te accepteren.
“Ik heb altijd een beetje buiten de boot gevallen. Ik had altijd het gevoel dat ik niet voldeed aan de norm,” zegt Yara. Het genderneutrale paspoort is voor haar een overwinning op de maatschappelijke normen die lange tijd in haar leven bepalend waren.
Toch heeft Yara te maken met onbegrip. Ze vertelt over situaties in de sauna, waar mensen haar vaak vragen of ze transgender is. Wanneer ze hen uitlegt dat ze intersekse is, valt de mond van haar gesprekspartner vaak open van verbazing.
“Ik hoop echt dat mensen ontdekken dat er in de natuur meer is dan jongen of meisje, en dat wij interseksepersonen daar zelf niks aan kunnen doen,” zegt Yara. Het is voor haar belangrijk om het gesprek aan te gaan en mensen bewust te maken van de diversiteit die er is, zowel in de natuur als in de samenleving.
De toekomst en de wens voor meer begrip
Yara’s verhaal is een krachtige boodschap voor zelfacceptatie, openheid en erkenning. Het is een oproep voor meer zichtbaarheid van intersekse personen, die vaak in de schaduw van de samenleving blijven.
Voor Yara is haar nieuwe ID-kaart een belangrijke stap op haar pad naar zelfacceptatie, maar ook een stap richting meer acceptatie van diversiteit in de samenleving.
Op haar vijftigste verjaardag heeft Yara haar verhaal met trots gedeeld. “Niks meneer of mevrouw. Gewoon Yara Jaidy,” zegt ze met een glimlach.
Het is een moment van bevrijding voor haar, een moment waarop ze niet langer de verwachtingen van anderen hoeft te vervullen. Haar identiteit is haar eigen, en dat is iets om trots op te zijn.
Yara hoopt dat haar verhaal anderen zal inspireren om meer begrip te hebben voor intersekse personen en om te begrijpen dat gender niet altijd zwart-wit is. De ‘X’ in haar paspoort is niet alleen een administratieve wijziging, maar een overwinning op de sociale normen die haar hele leven beperkten.
Het is een symbolisch moment van erkenning, niet alleen voor Yara zelf, maar voor alle mensen die zich buiten de traditionele man-vrouw dichotomie bevinden.
Bron: Nu.nl
