De politieke kaarten worden twee weken voor de verkiezingen opnieuw geschud. In de nieuwste peiling van Ipsos I&O klimt D66 plotseling stevig omhoog, terwijl de linkse combinatie GroenLinks-PvdA terrein dreigt te verliezen.
De partij van Rob Jetten profiteert zichtbaar van zijn optreden tijdens het RTL-verkiezingsdebat, waar hij volgens veel kijkers als één van de winnaars uit de bus kwam.
D66 stijgt fors, Timmermans voelt de hete adem van Jetten
De cijfers spreken voor zich: D66 stijgt in de nieuwste Ipsos I&O-peiling van 14 naar 18 zetels, een winst van maar liefst vier.
Daarmee nadert Rob Jetten de linkse fusiepartij GL/PvdA, die met 22 zetels nauwelijks beweegt. De stijging komt na een opvallende week waarin D66 de spotlights greep.
Het was Jettens onverwachte deelname aan het RTL-debat die het momentum leek te kantelen.
Door de afwezigheid van PVV-leider Geert Wilders – die zijn campagne tijdelijk stillegde wegens veiligheidszorgen – kreeg D66 extra aandacht.
En die kans greep Jetten met beide handen aan. Zijn optreden werd door kiezers omschreven als “verbindend”, “inhoudelijk sterk” en “pragmatisch”.
Volgens Ipsos I&O wint D66 momenteel niet alleen aan de linkerkant, maar trekt de partij ook kiezers aan uit het midden en zelfs van centrumrechts.
Vooral hoger opgeleide en stedelijke kiezers lijken opnieuw warm te lopen voor de partij die bij de vorige verkiezingen nog zwaar verloor.
D66’s campagne loont zichtbaar
De opleving van D66 komt niet helemaal uit de lucht vallen. Al weken investeert de partij stevig in haar campagne.
Volgens ingewijden is D66 de grootste spender van alle partijen. Tijdens het RTL-debat zou er zelfs ruim 10.000 euro zijn betaald voor een reclamespot rondom de uitzending.
Die zichtbaarheid lijkt te werken. Waar D66 maandenlang rond de 9 tot 10 zetels schommelde, liet de partij in september al een lichte stijging zien bij EenVandaag en Peil.nl. In beide peilingen kwam D66 toen uit op 14 zetels.
Het optreden van Jetten in meerdere debatten lijkt dat effect nu te hebben versterkt.
Jetten profileert zich nadrukkelijk als de “nieuwe generatie” binnen de progressieve politiek. Waar Frans Timmermans (GL/PvdA) sterk inzet op klimaat en bestaanszekerheid, benadrukt Jetten vooral samenwerking, optimisme en toekomstgericht bestuur.
Die toon lijkt goed te vallen bij zwevende kiezers die verandering willen, maar niet per se radicale koerswijzigingen zoeken.
PVV blijft grootste, maar levert opnieuw in
Ondanks het D66-succes blijft de PVV voorlopig de grootste partij van Nederland, al is ook daar sprake van een daling.
In de Ipsos I&O-peiling verliest de partij van Geert Wilders twee zetels en komt uit op 29. Ook bij EenVandaag levert de PVV drie zetels in en zakt naar 31.
De tijdelijke stop van Wilders’ campagne, vanwege terreurdreiging, lijkt mee te spelen. Hoewel de PVV-aanhang trouw blijft, klinkt bij sommige kiezers onvrede over de verminderde zichtbaarheid van de partijleider.
In het rechtse kamp blijft JA21 stabiel met 12 tot 13 zetels, terwijl BBB rond de vier blijft hangen.
VVD herstelt licht na maanden van daling
Bij de VVD lijkt de bodem bereikt. Na maanden van zetelverlies laten de liberalen een kleine plus zien.
In de peiling van Ipsos I&O stijgt de partij van Dilan Yesilgöz met één zetel naar 14. Bij Peil.nl en EenVandaag schommelt de VVD tussen de 14 en 15 zetels.
De partij kampt met het beeld van vermoeid bestuur en een gebrek aan nieuwe energie, maar Yesilgöz probeert met een persoonlijke en directe campagne dat sentiment te keren. De eerste tekenen daarvan zijn voorzichtig zichtbaar, al is het herstel nog broos.
CDA stabiel, GL/PvdA stagneert
Bij het CDA is er weinig beweging, maar dat hoeft voor Henri Bontenbal geen slecht nieuws te zijn.
De partij blijft rond de 23 tot 25 zetels hangen, afhankelijk van de peiling. Vooral bij Ipsos I&O scoort het CDA opvallend goed, zelfs beter dan GL/PvdA.
Die linkse fusiepartij lijkt juist last te hebben van stilstand. Frans Timmermans weet zijn achterban vast te houden, maar slaagt er vooralsnog niet in om verder te groeien.
Dat baart zorgen, want in de jongste Ipsos-peiling blijkt dat maar liefst negen van de 22 huidige GL/PvdA-zetels potentieel naar D66 kunnen verschuiven.
Volgens analisten is dat een serieus risico. De opmars van Rob Jetten zou voor Frans Timmermans kunnen uitlopen op een nachtmerrie, zeker als D66 erin slaagt progressieve kiezers te overtuigen dat de partij beter in staat is om mee te regeren.
Wie verliest, en wie wint?
Kleinere partijen blijven stabiel of leveren licht in. De SP komt niet boven de 4 zetels uit, een historisch laag niveau.
Forum voor Democratie zakt eveneens naar 4 à 5 zetels, terwijl 50PLUS zich licht herstelt met 2 zetels. Volt, DENK en de ChristenUnie blijven allemaal in de marge van 2 tot 4 zetels.
De grote dynamiek zit dus in het midden: PVV blijft de grootste, GL/PvdA en CDA vechten om de tweede plaats, terwijl D66 de wind in de zeilen heeft en snel nadert.
Jetten profiteert van momentum
Volgens kiezersonderzoekers is het huidige succes van D66 vooral te danken aan Jettens persoonlijke profiel.
Zijn rustige uitstraling, jonge energie en focus op verbinding contrasteren met de meer ideologische toon van Timmermans.
In het Radio 1-debat, dat kort na het RTL-debat volgde, werd Jetten opnieuw als winnaar aangewezen. Zijn vermogen om inhoud te combineren met empathie lijkt hem te helpen bij kiezers die moe zijn van polarisatie.
Laatste weken beslissend
Met de verkiezingen op 29 oktober in zicht, belooft de laatste fase van de campagne ongekend spannend te worden.
D66 ruikt kansen om de progressieve machtsbalans te kantelen. PVV wil haar leidende positie vasthouden, terwijl GL/PvdA probeert de schade te beperken.
De cijfers verschillen per peiling, maar de trend is duidelijk:
PVV: 29–31 zetels (licht dalend)
GL/PvdA: 22–25 zetels (stabiel tot licht dalend)
CDA: 22–25 zetels (stabiel)
D66: 14–18 zetels (sterke stijging)
VVD: 14–15 zetels (licht herstel)
Vooral het groeiende aantal zwevende kiezers maakt alles nog mogelijk. Ruim 45 procent van de stemgerechtigden twijfelt nog tussen twee of meer partijen.
De komende debatten – en hoe Jetten, Timmermans en Wilders zich daar profileren – kunnen het verschil maken tussen winst en verlies. Eén ding is zeker: de strijd om de tweede plaats is weer volledig open.
