Amsterdam heeft opnieuw voor opschudding gezorgd door twee bekende gezichten uit de Zwarte Piet-discussie te onderscheiden met een officiële stadsprijs.
De oprichters van Kick-Out Zwarte Piet (KOZP), Jerry Afriyie en Raul Balai, kregen namelijk een Andreaspenning voor hun inzet om het Sinterklaasfeest ‘inclusiever’ te maken.
Een besluit dat bij sommigen applaus oplevert, maar bij anderen de nodige verbazing – en irritatie – veroorzaakt.
De discussie rondom Zwarte Piet is al jaren een van de meest verhitte maatschappelijke onderwerpen in Nederland. Dat de stad Amsterdam juist deze activisten eert voor hun bijdrage aan een inclusiever Nederland, zet de discussie opnieuw stevig op scherp.
Vooral omdat KOZP jarenlang in het middelpunt stond van harde confrontaties, protesten en soms chaotische taferelen rond intochten van Sinterklaas.
In dit artikel wordt gekeken naar wat er precies is gebeurd, waarom deze prijs wordt uitgereikt en hoe de reacties uit verschillende hoeken klinken.
Wat houdt de Andreaspenning eigenlijk in?
Amsterdam kent verschillende onderscheidingen, maar de Andreaspenning is een van de bekendste.
De stad geeft deze penning aan personen of groepen die zich inzetten voor sociale, culturele, maatschappelijke of economische doelen die verder reiken dan alleen Amsterdam. Het gaat om mensen die breed bijdragen aan de samenleving en nationaal impact hebben.
Volgens de gemeente vallen de inspanningen van Afriyie en Balai binnen deze categorie.
Hun jarenlange campagne om het debat over Zwarte Piet te openen en aan te scherpen, zou volgens Amsterdam hebben bijgedragen aan een meer inclusieve samenleving en een ander soort bewustwording rondom tradities en discriminatie.
Daarmee plaatst de stad KOZP in dezelfde categorie als andere organisaties en personen die volgens Amsterdam een positieve impact hebben gehad op de maatschappij. Dat deze keuze niet onomstreden is, mag duidelijk zijn.
Wie zijn Jerry Afriyie en Raul Balai?
Jerry Afriyie en Raul Balai behoren tot de oprichters van Kick-Out Zwarte Piet, een actiegroep die al sinds 2014 campagne voert tegen Zwarte Piet zoals die jarenlang werd vertoond tijdens Sinterklaasintochten in heel Nederland.
De groep staat bekend om demonstraties, juridische stappen en landelijke acties die leidden tot veel media-aandacht en soms felle confrontaties.
KOZP was vooral zichtbaar tijdens intochten waar zij met borden, megafoons en spandoeken protesteerden tegen wat zij zagen als een racistische karikatuur.
Hun acties zorgden niet zelden voor verhitte emoties, tegenprotesten en discussies op scholen, in de politiek en in gezinnen.
Volgens de activisten was het doel nooit om het kinderfeest zelf aan te vallen, maar om een einde te maken aan een figuur die volgens hen discriminerend en kwetsend was.
Inmiddels hebben veel gemeenten, scholen en tv-uitzendingen Zwarte Piet aangepast naar roetveegvarianten of andere alternatieven.
Waarom krijgen KOZP-oprichters nu een onderscheiding?
De gemeente Amsterdam zegt dat de twee activisten de penning ontvangen vanwege hun jarenlange inzet om racisme bespreekbaar te maken en om ruimte te creëren voor een inclusiever Sinterklaasfeest.
De stad stelt dat hun vastberadenheid heeft bijgedragen aan maatschappelijke verandering en dat hun werk nationaal effect heeft gehad.
Volgens locoburgemeester Touria Meliani hebben Afriyie en Balai een belangrijke rol gespeeld in het aanjagen van een discussie die jarenlang werd weggedrukt.
Door hun acties zou er meer bewustzijn zijn ontstaan over hoe tradities soms pijn kunnen doen, ook al is dat niet de bedoeling.
Voorstanders van de prijs zien het als erkenning van het feit dat Nederland niet stil heeft gestaan en dat het Sinterklaasfeest inmiddels in veel delen van het land is veranderd.
Een besluit dat bij velen verkeerd valt
Hoewel Amsterdam lovend is over de inzet van de KOZP-oprichters, klinkt vanuit andere hoeken stevige kritiek. Vooral omdat KOZP niet alleen bekendstaat om het voeren van discussie, maar ook om het verstoren van sinterklaasintochten die juist bedoeld zijn voor jonge kinderen.
Veel Nederlanders ervaren de protesten als te fel of te polariserend. Met name in de beginjaren veroorzaakte KOZP regelmatig onrust, waarbij kinderen met verbaasde gezichten toekeken hoe demonstranten en tegenstanders elkaar in de haren vlogen.
Sommigen vinden dan ook dat Amsterdam de activisten hiermee beloont voor acties die volgens hen het feest jarenlang juist minder gezellig en minder onschuldig maakten.
Daarnaast klinkt de kritiek dat de actie van de gemeente vooral politiek gemotiveerd zou zijn. Tegenstanders zien het als een signaal dat de stad mensen beloont die volgens sommigen verdeeldheid hebben vergroot in plaats van verbinding te brengen.
KOZP stopt, maar het debat nog lang niet
Het opvallende is dat Kick-Out Zwarte Piet eerder al bekendmaakte te stoppen met haar activiteiten. Volgens de organisatie is hun doel voor een groot deel behaald.
De traditionele volledig zwarte piet is in veel grote steden verdwenen en op tv speelt hij nauwelijks nog een rol. Daarom vindt de actiegroep het tijd om verder te kijken en andere maatschappelijke doelen op te pakken.
De timing van de erepenning roept wel vragen op. Dat de oprichters deze onderscheiding kregen vlak nadat KOZP aankondigde te stoppen, lijkt voor sommigen alsof de stad hen nog snel even wilde belonen voordat het initiatief definitief wordt beëindigd.
Tegelijkertijd blijft de vraag hangen of het Sinterklaasfeest nu echt ‘inclusiever’ is geworden, of dat de discussie zich vanaf nu alleen maar op een andere manier gaat manifesteren.
Want hoewel steeds meer gemeenten kiezen voor roetveegpieten, zijn er nog altijd regio’s waar men vasthoudt aan volledig zwarte pieten. Het landelijke beeld is dus verre van eenduidig.
Hoe reageert de rest van het land?
De reacties op sociale media laten zien hoe verdeeld Nederland blijft. Voorstanders spreken van een terechte beloning voor activisten die jarenlang tegen de stroom in durfden te roeien.
Zij vinden dat KOZP heeft bijgedragen aan bewustwording en veranderingen die nodig waren.
Critici zeggen juist dat KOZP jarenlang het kinderfeest heeft gegijzeld en dat het belonen van de activisten voelt als een klap in het gezicht van ouders en kinderen die elk jaar met spanning uitkeken naar een vrolijke intocht.
Ook wordt er gewezen op momenten waarop acties van KOZP tot gevaarlijke situaties hebben geleid, bijvoorbeeld door blokkades of verhitte confrontaties.
Nederland lijkt dus opnieuw lijnrecht tegenover elkaar te staan, net zoals in de jaren dat de Zwarte Piet-discussie op het hoogtepunt was.
Wat betekent dit voor het Sinterklaasfeest in de toekomst?
Hoewel KOZP stopt, lijkt de beweging die zij hebben ingezet niet stil te vallen. Gemeenten blijven hun intochten aanpassen, scholen volgen vaak het voorbeeld van grote steden en media blijven voorzichtig in hun keuzes rondom pieten.
Dat de oprichters nu een prijs krijgen, kan worden gezien als een signaal dat Amsterdam wil vasthouden aan deze koers.
Toch blijft de vraag bestaan hoe het feest zich verder ontwikkelt. Sommige ouders vrezen dat het Sinterklaasfeest steeds verder wordt uitgekleed, terwijl anderen juist opgelucht zijn dat het feest volgens hen een modernere vorm heeft gekregen.
De komende jaren zullen waarschijnlijk in het teken staan van zoeken naar balans: een feest dat voor iedereen leuk is, zonder dat groepen zich buitengesloten of aangevallen voelen. Of die balans ooit volledig wordt bereikt, is nog maar de vraag.
Vanavond meer reacties in de media
De situatie rondom de erepenning wordt later op de dag verder besproken in diverse nieuwsprogramma’s. Ook wordt uitgekeken naar de reactie vanuit PowNews, dat heeft aangekondigd dat het onderwerp in de uitzending behandeld wordt.
De redactie staat erom bekend fel te reageren op maatschappelijke discussies, dus de verwachting is dat het debat daarmee nog lang niet is afgelopen.
Het lijkt er dus op dat deze onderscheiding opnieuw olie op het vuur gooit in een discussie die nooit echt is weggeweest.
Wat Amsterdam ziet als een eerbetoon aan activisten, wordt door anderen gezien als een provocatie. Hoe dan ook: Nederland praat weer over Zwarte Piet. En dat gaat voorlopig niet veranderen.
