In europaans Spanje staat een opmerkelijke tegenbeweging op: terwijl de Euro zone nadrukkelijk werkt aan de invoering van de Digitale Euro voor 2029, blijkt uit recent onderzoek dat het vertrouwen van de bevolking ver beneden verwachting ligt.
Een groot deel van de Spaanse samenleving weigert voorlopig mee te doen.
De verspreide scepsis, het sterke behoud van contant geld en het wantrouwen jegens digitale betaalsystemen laten zien dat het traject wel eens hobbeliger kan worden dan verondersteld.
Bevolking keert zich af van digitale euro
Uit een onderzoek van Banco de España blijkt dat ongeveer zeventig procent van de bevolking niet van plan is de toekomstige digitale euro te gebruiken wanneer deze in 2029 wordt ingevoerd.
Daarmee is het percentage dat geen vertrouwen heeft, gestegen ten opzichte van een jaar geleden.
De cijfers illustreren een groeiend wantrouwen in digitale munten en het uitblijven van vertrouwen in de rol van centrale banken in een volledig digitale betalingswereld.
De lage bereidheid om de digitale euro te gebruiken, is vooral opvallend omdat juist jongeren vaak openstaan voor technologische vernieuwing.
In Spanje zegt ruim de helft van de leeftijdsgroep 18-24 jaar geen interesse te hebben, terwijl bij ouderen boven de 65 het wantrouwen meer dan tachtig procent bereikt.
Dit contrast maakt duidelijk dat het behoud van contant geld niet alleen een kwestie is van leeftijd, maar ook handelt over gewoonten en geloof in bestaande systemen.
Weinig kennis, veel wantrouwen
Een van de kernargumenten voor de terughoudendheid is gebrek aan kennis. Meer dan driekwart van de ondervraagden geeft aan nauwelijks te weten wat de digitale euro precies inhoudt of welke voordelen deze zou kunnen bieden.
Omdat het onderwerp abstract en ongrijpbaar wordt ervaren, haakt een grote groep mensen af en blijft de acceptatie laag.
Ook onder kleine ondernemers blijkt de kennis beperkt: meer dan zeventig procent van hen heeft geen idee wat de invoering van de digitale munt voor hun zaak betekent.
Het gebrek aan heldere communicatie en concrete voorbeelden zorgt ervoor dat het enthousiasme ontbreekt, terwijl veel mensen de voorkeur geven aan vertrouwde betaalmiddelen zoals contant geld of de bankpas.
Slechts één op de vier Spanjaarden staat open voor het idee om de digitale euro te proberen — en dan meestal als aanvulling op de huidige betaalmiddelen, niet als vervanging.
Voor de meerderheid is het behoud van contant geld essentieel; vooral omdat zij tastbaar geld zien als zekerheid en als bescherming tegen digitalisering die hun controle over geld kan aantasten.
Politieke én economische beweegredenen
De digitaliseringsdrang is niet uitsluitend technisch van aard. De Europese Centrale Bank (ECB) benadrukt dat de digitale euro bedoeld is als Europees antwoord op buitenlandse digitale betalingsspelers zoals Visa, Apple Pay en PayPal.
De afhankelijkheid van niet-Europese infrastructuren zou zowel economisch als geopolitiek risico vormen.
Tegelijkertijd speelt de opkomst van cryptovaluta en stablecoins een rol binnen het bredere debat. Europa wil een digitaal betaalmiddel dat door de centrale bank gegarandeerd wordt — een publieke infrastructuur die de autonomie van het monetair systeem verstevigt.
Volgens de ECB-voorlichting is de digitale euro geen vervanging van contant geld, maar een aanvulling daarop.
Privacy-zorgen en behoud van contant geld
Een van de grootste struikelblokken is het vertrouwen op het gebied van privacy. Veel Spanjaarden vrezen dat de overheid via digitale betalingen inzicht krijgt in hun uitgaven en financiële gedrag.
Ondanks verzekeringen van de ECB dat privacy een kernwaarde is van het project en dat betalingen zelfs offline kunnen plaatsvinden zonder digitaal spoor, blijft veel mensen het idee dat volledige anonimiteit onder een digitaal systeem onmogelijk is.
Deskundigen waarschuwen dat het verdwijnen van contant geld zou kunnen leiden tot een samenleving waarin elke financiële transactie traceerbaar wordt.
Dit brengt niet alleen privacy-vragen op, maar raakt het fundament van persoonlijke vrijheid, vinden zij. Vooral ouderen, mensen met een laag inkomen of inwoners van landelijke gebieden hechten aan de zekerheid dat contant geld blijft bestaan.
Wat betekent de digitale euro in de praktijk?
De digitale euro is bedoeld als een digitaal equivalent van fysiek geld, uitgegeven door de centrale banken van het Eurosysteem.
Het verschil met gewone banktegoeden is dat er geen commerciële bank tussen zit: het geld blijft eigendom van de burger en wordt direct uitgegeven door de centrale bank.
In theorie zou de digitale euro overal inzetbaar zijn: in winkels, online, zelfs op markten. Betalingen kunnen plaatsvinden via een app op de telefoon of een digitale kaart. Het is geen cryptomunt, want de waarde blijft stabiel en is niet afhankelijk van vraag en aanbod. Ook is het geen beleggingsinstrument: de nadruk ligt op betaling, niet speculatie.
Volgens de ECB-voorlichtingspagina is de digitale euro bedoeld om gebruiksgemak, snelheid en veiligheid te vergroten — én als vangnet te functioneren in noodsituaties, bijvoorbeeld bij storingen in het bankensysteem. k
Toch blijft de vraag of burgers de voordelen belangrijk genoeg vinden om hun vertrouwen te geven aan zo’n nieuw systeem dat ze nauwelijks begrijpen. In Spanje lijkt dat vooralsnog niet het geval.
Koude ontvangst in een warm land
Ondanks jaren van voorbereiding, miljoenen aan campagnes en inspanningen om de bevolking te informeren, is het draagvlak voor de digitale euro in Spanje opvallend laag. Het gebrek aan kennis, de angst voor controle en het sterke vertrouwen in contant geld zorgen ervoor dat het digitale experiment vooralsnog vooral op scepsis stuit.
Zelfs onder jonge, digitaal vaardige Spanjaarden leeft het gevoel dat de digitale euro vooral een technocratisch project is — zonder duidelijke toegevoegde waarde in het dagelijks leven. In de praktijk voelt het voor many nog als iets dat boven hen wordt beslist, niet iets waar zij actief voor kiezen.
Brussel en de ECB staan daarmee voor een grote uitdaging: hoe win je het vertrouwen van burgers die niet gevraagd hebben om een nieuw betaalsysteem? Zonder duidelijke én persoonlijk relevante voordelen zal de digitale euro waarschijnlijk vooral worden gezien als beleidsproject, en minder als verbetering voor de gebruiker.
Tijdspad en toekomstscenario’s
De planning van de digitale euro gaat grofweg als volgt: in 2026 wil de Europese Unie de wettelijke basis vaststellen, in 2027 start een proefproject en in 2029 eventueel de officiële lancering.
Volgens onderzoek en publieksconsultaties is er wel degelijk erkenning van de noodzaak, maar het publiek accepteert de digitale euro nog niet zomaar.
Spanje speelt hierin een sleutelrol: enerzijds behoort het tot de landen waar de digitale euro actief wordt voorbereid, anderzijds laat de bevolking duidelijk weten terughoudend te zijn.
Spaanse banken en infrastructuurpartijen werken wel mee aan tests en proefprojecten.
Waarom blijft Spanje zoveel contant geld gebruiken?
Er zijn meerdere redenen waarom contant geld in Spanje sterk blijft. Ten eerste is er een cultuur van vertrouwen in tastbaar geld — biljetten en muntstukken staan voor vrijheid, controle en direct zicht op je eigen uitgaven. Tot op zekere hoogte voelt het digitale alternatief complex of onpersoonlijk.
Ten tweede: veel mensen — en dan vooral ouderen of in landelijke gebieden — hebben minder vertrouwen in digitale infrastructuur of zijn minder ondersteund in digitale vaardigheden. Voor hen is contant geld simpel, bekend en betrouwbaar.
Ten derde: het gevoel dat een nieuw digitaal betaalsysteem vooral bovenop hen wordt uitgerold zonder duidelijke uitleg of directe voordelen. Dit creëert weerstand vooraf en vertraagt acceptatie achteraf.
Wat staat er op het spel?
Voor Europa is de digitale euro geen luxeproject. Het gaat om strategische autonomie in betalingen, concurrentiepositie ten opzichte van dominante buitenlandse partijen en moderne betaalinfrastructuur die future-proof is. Volgens de ECB zou het verdwijnen van contant geld de keuzemogelijkheden van consumenten beperken.
Voor burgers is er ook veel op het spel: privacy, betaalgemak, controle over eigen geld, keuzevrijheid in betaalmiddelen. Voor ondernemers: de kosten van aanpassing, concurrentiepositie en acceptatie door klanten.
Voor beleidsmakers: hoe bouw je draagvlak, hoe ga je in op verschillen tussen leeftijdsgroepen, rural en urban, digitale vaardigen en achterblijvers.
Hoe kan het vertrouwen worden hersteld?
Een van de conclusies van onderzoek is dat duidelijke communicatie over het nut, de werking en de voordelen van de digitale euro écht cruciaal is. Een recente ECB-studie toont aan dat consumenten die een korte video kregen over de digitale euro 12 percentagepunten vaker aangaven deze te willen gebruiken.
Maar opvallend: de meeste mensen kiezen niet om meer informatie te zoeken.
Dat benadrukt het belang van proactieve, begrijpelijke en doelgerichte voorlichting — vooral richting groepen die van nature minder geneigd zijn te adopteren: ouderen, mensen met weinig digitale ervaring, kleine ondernemers.
Daarnaast is de boodschap: contant geld blijft bestaan. Zonder die garantie lijkt acceptatie lastig. Onderzoeken tonen aan dat het behoud van cash in de toekomst door veel burgers als belangrijk wordt gezien.
Conclusie: balans tussen innovatie en vertrouwen
De weg naar een digitale euro is technisch en beleidsmatig al deels uitgestippeld. Het grootste obstakel blijkt echter niet de technologie, maar het vertrouwen van burgers.
In Spanje staat het experiment vooralsnog op een zijspoor: veel mensen weigeren mee te gaan, blijven bij contant geld en vragen zich af wat zij eraan hebben.
Voor Europa geldt: de digitale euro moet niet alleen een technisch spel zijn, maar een maatschappelijke transitie waarin gebruikers begrijpen, vertrouwen krijgen en kiezen. Pas dan krijgt het project bestaansrecht.
Of de digitale euro ooit dezelfde status krijgt als contant geld, is onzeker. Voorlopig symboliseert contant geld in Spanje — en waarschijnlijk elders — niet alleen betaalgemak, maar ook onafhankelijkheid. En zolang die perceptie blijft, blijft het digitale alternatief een stap vooruit… maar misschien wel een stap te vroeg.
