Het aantal fietsongevallen in Nederland stijgt al jaren, en dat baart zorgen. Vooral in steden waar fatbikes, e-bikes en bakfietsen het fietspad steeds drukker en sneller maken, groeit de roep om actie.
Het kabinet komt nu met een opvallend voorstel: een experiment waarbij gemeenten zelf een maximumsnelheid op het fietspad kunnen invoeren.
De maatregel is onderdeel van een nieuw meerjarenplan voor fietsveiligheid dat demissionair minister Tieman van Infrastructuur naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Het doel? Minder ongelukken en meer overzicht op de vaak chaotische fietspaden in Nederland.
Fietspaden zijn niet meer wat ze waren
Tien jaar geleden bestond het fietspad vooral uit gewone fietsen, af en toe een brommer en wat scholieren in een slakkengang. Nu is dat compleet anders. Fatbikes, elektrische fietsen, elektrische stepjes en bakfietsen met of zonder kinderen of goederen: alles rijdt erdoor elkaar.
Die diversiteit zorgt voor grote verschillen in massa en snelheid tussen weggebruikers. Een kind van twaalf op een normale fiets rijdt met 15 kilometer per uur, terwijl een volwassene op een e-bike met gemak 30 kilometer per uur haalt. Tel daar een zwaarbeladen elektrische bakfiets bij op en de risico’s zijn duidelijk.
Lokale snelheidslimieten moeten rust brengen
Om de boel weer veiliger te maken, wil het kabinet dat gemeenten vanaf volgend jaar kunnen experimenteren met snelheidslimieten op het fietspad. Denk aan een maximumsnelheid van bijvoorbeeld 20 of 25 kilometer per uur in drukke gebieden.
Wat die limiet precies wordt, mogen gemeenten zelf bepalen. Dat klinkt als maatwerk, en dat is ook de bedoeling. Wat werkt op een druk fietspad in Utrecht, hoeft in een rustig dorpje in Friesland namelijk helemaal niet nodig te zijn.
Niet alleen e-bikes, ook bakfietsen onder de loep
Naast snelheidslimieten op het fietspad mogen gemeenten ook experimenteren met het verplaatsen van elektrische bakfietsen naar de rijbaan. Zeker als deze worden gebruikt voor goederenvervoer, zoals pakketten of horeca-leveringen, kunnen ze op het fietspad onhandig groot en traag zijn.
Door die voertuigen op de rijbaan te laten rijden, komt er meer ruimte en rust op het fietspad. Tegelijk zorgt dat wel weer voor andere uitdagingen op de weg, dus de effecten hiervan zullen goed gemonitord worden.
Nog geen landelijke regels, eerst kijken wat werkt
Voorlopig gaat het om experimenten. Er komt nog geen landelijke wetgeving, benadrukt Tieman. Eerst wil hij zien wat de pilots opleveren en of het echt helpt om het aantal ongelukken te verminderen.
De minister is zich ervan bewust dat er grote verschillen zijn tussen regio’s. Het fietsverkeer in een drukke binnenstad is heel anders dan in een landelijk gebied waar je kilometers fietst zonder iemand tegen te komen. Daarom wil hij voorkomen dat er een wirwar aan regels ontstaat, maar ook weer niet alles over één kam scheren.
De cijfers liegen niet: fietsen wordt steeds gevaarlijker
In 2024 kwamen er in Nederland 675 mensen om in het verkeer. Ruim een derde daarvan zat op de fiets. Daarnaast raakten zo’n 7400 mensen ernstig gewond, waarvan 70 procent door een fietsongeval.
De opmars van de elektrische fiets – en met name de fatbike – speelt hier volgens experts een grote rol in. Jonge gebruikers zonder ervaring rijden soms met hoge snelheid tussen het overige fietsverkeer door. Dat leidt tot onvoorspelbare situaties, valpartijen en botsingen.
Fatbike als grootste zorgenkindje
Met name fatbikes worden vaak genoemd als boosdoener. Ze zijn zwaar, gaan snel en worden veel gebruikt door jongeren die niet altijd de gevaren overzien. De stoere uitstraling van de fietsen maakt ze populair, maar dat komt de veiligheid niet ten goede.
Er zijn zelfs al gemeenten die zelf maatregelen nemen, zoals het invoeren van een helmplicht of het verbieden van opgevoerde exemplaren. Maar landelijk beleid ontbreekt nog, waardoor de verschillen per plaats groot zijn.
Verwarring over regels ligt op de loer
Tieman wil voorkomen dat er straks een ‘lappendeken’ aan regels ontstaat, waarbij je in de ene stad 25 mag rijden op het fietspad, en in de volgende ineens maar 15. Dat zou niet alleen verwarrend zijn voor fietsers, maar ook lastig te handhaven.
Toch ontkomt hij er voorlopig niet aan om het maatwerk toe te laten. Pas na de eerste ronde experimenten wordt besloten of er landelijke verkeersregels aangepast gaan worden.
Wat betekent dit voor jou als fietser?
Als je vaak met de fiets onderweg bent, vooral in stedelijk gebied, kan het zomaar zijn dat je straks te maken krijgt met nieuwe regels. Denk aan snelheidslimieten, verplichte routes voor bakfietsen, of misschien zelfs aparte fietspaden voor snelle elektrische fietsen.
Het idee is niet om fietsers te pesten, maar om ongelukken te voorkomen. Meer duidelijkheid en structuur moeten het fietspad weer een veilige plek maken – voor jong én oud.
Conclusie: het fietspad moet veiliger, maar hoe?
Het kabinet zet een eerste stap richting meer regie op het fietspad. Of het echt helpt, zal moeten blijken uit de experimenten. Duidelijk is wel dat het zo niet langer kan. Met honderden doden en duizenden gewonden per jaar is actie nodig.
Fietsen is en blijft een belangrijk vervoermiddel in Nederland. Maar dan moet het wel veilig blijven – ook als technologie en trends veranderen. De komende jaren zullen daarom bepalend zijn voor hoe we in de toekomst met elkaar het fietspad delen.
