De begroting van het Koninklijk Huis blijft een heet hangijzer in de Nederlandse politiek en samenleving.
Volgens de miljoenennota van Prinsjesdag 2025 stijgen de totale kosten in 2026 naar meer dan 60 miljoen euro.
Dat is een verhoging van bijna 1,9 miljoen ten opzichte van vorig jaar, een groei van 3,2 procent. Hoewel dit minder fors is dan eerdere jaren, gaat het nog steeds om een enorm bedrag dat veel discussie oproept.
Waar gaat het geld naartoe?
De begroting van het Koninklijk Huis bestaat grofweg uit twee onderdelen: de functionele uitgaven en de inkomens van de Oranjes.
Het grootste deel van het budget, bijna 40 miljoen euro, valt onder de functionele kosten. Deze stijgen in 2026 met 1,4 miljoen euro en zijn daarmee de belangrijkste kostenpost.
Onder functionele uitgaven vallen onder andere de salarissen van hofpersoneel, de beveiliging, het vervoer, communicatie en de organisatie van staatsbezoeken en officiële evenementen.
Ook de instandhouding van de paleizen en representatieve activiteiten van het koningshuis worden hieruit betaald. De kosten stijgen al jaren, mede door inflatie, hogere energieprijzen en oplopende loonkosten.
De inkomens van de Oranjes
Naast de functionele kosten is er een aparte begrotingspost voor de inkomens van de leden van het Koninklijk Huis.
Deze stijgen in 2026 met ongeveer 149.000 euro naar een totaal van bijna 12,6 miljoen euro.
Uit dit bedrag worden de toelagen betaald aan koning Willem-Alexander, koningin Máxima, prinses Beatrix en prinses Amalia.
De koning ontvangt een inkomen van 1,2 miljoen euro, plus ruim 6 miljoen euro voor onkosten en personeel. Koningin Máxima krijgt jaarlijks een toelage van ongeveer een half miljoen euro.
Ook prinses Beatrix ontvangt een vaste uitkering. Prinses Amalia heeft sinds haar achttiende recht op een toelage, maar stort haar persoonlijk inkomen terug zolang ze studeert.
Wel krijgt zij een vergoeding voor onkosten en personele ondersteuning die horen bij haar rol als kroonprinses.
Amalia’s keuze om toelage terug te storten
Prinses Amalia begon dit jaar aan haar studie Nederlands Recht aan de Universiteit van Amsterdam.
Ondanks haar recht op een toelage, besloot zij het inkomen terug te storten zolang ze student is.
Ze houdt alleen het deel dat nodig is voor haar werkzaamheden als kroonprinses.
Deze keuze wordt vaak aangehaald in het debat over de kosten van de monarchie en laat zien dat Amalia oog heeft voor de maatschappelijke gevoeligheid rondom het onderwerp.
Vergelijking met eerdere jaren
Wat opvalt, is dat de groei van de begroting in 2026 minder hoog uitvalt dan in eerdere jaren.
In 2025 stegen de kosten met 5,4 procent en in 2023 zelfs met ruim 11 procent, de grootste stijging sinds Willem-Alexander koning werd.
De stijging van 3,2 procent dit jaar lijkt dus een afvlakking, maar het absolute bedrag van meer dan 60 miljoen euro blijft gigantisch.
De trend van de afgelopen tien jaar is duidelijk: de totale begroting voor het koningshuis neemt gestaag toe. Inflatie, beveiligingskosten en loonontwikkelingen zijn belangrijke oorzaken.
Bovendien blijft het takenpakket van de koninklijke familie groot. Staatsbezoeken, internationale evenementen en representatieve verplichtingen verdwijnen niet en vergen structurele ondersteuning.
Voorstanders: waarde voor Nederland
Niet iedereen vindt de hoge kosten een probleem. Voorstanders wijzen op de waarde van het Koninklijk Huis voor Nederland.
Volgens hen dragen de Oranjes bij aan internationale relaties en economische belangen.
Staatsbezoeken en handelsmissies zouden regelmatig leiden tot nieuwe investeringen en zakelijke kansen.
Daarnaast zorgt de monarchie volgens velen voor stabiliteit en nationale eenheid, iets wat niet in cijfers is uit te drukken.
Kritiek: te duur en niet van deze tijd
Critici zien dat heel anders. Zij vinden de uitgaven buitensporig, zeker in een tijd waarin veel huishoudens moeite hebben om rond te komen door hoge prijzen en stijgende lasten.
Vooral de toelagen voor leden die weinig of geen officiële taken uitvoeren, stuiten op weerstand.
Tegenstanders pleiten voor een soberder koningshuis en vinden dat de miljoenen beter besteed kunnen worden aan zaken als zorg, onderwijs of het verlagen van belastingen.
Roep om meer transparantie
Een ander punt van kritiek is het gebrek aan inzicht in de besteding van de miljoenen. De miljoenennota laat wel zien hoeveel geld er in totaal naar het Koninklijk Huis gaat, maar niet hoe elk onderdeel precies wordt uitgegeven.
Kosten voor beveiliging, paleisbeheer en personeel zijn bijvoorbeeld niet tot in detail openbaar.
Voorstanders van verandering willen meer transparantie, terwijl anderen vinden dat bepaalde vertrouwelijkheid noodzakelijk blijft om de veiligheid en het functioneren van de monarchie te waarborgen.
Vergelijking met andere landen
De discussie over de kosten van koningshuizen speelt niet alleen in Nederland. Ook in landen als België, Spanje en het Verenigd Koninkrijk is er veel kritiek op de miljoenen die worden uitgegeven aan royals.
In het Verenigd Koninkrijk is de kritiek op Buckingham Palace en de luxe levensstijl van de Windsors al jarenlang groot.
Nederland is relatief transparant, omdat de begroting ieder jaar wordt gepubliceerd. Toch is ook hier de vraag of de omvang van het budget nog te verantwoorden is.
Politieke gevoeligheid
De hoogte van de uitgaven aan het koningshuis is ook een politiek beladen onderwerp. Sommige partijen willen de toelagen flink verlagen en strengere eisen stellen aan de besteding van het geld.
Andere partijen vinden juist dat het koningshuis niet onnodig in diskrediet moet worden gebracht en wijzen op de symbolische en diplomatieke waarde.
Prinsjesdag zorgt ieder jaar opnieuw voor verhitte debatten in de Tweede Kamer en levendige discussies op straat en online.
Blijvend onderwerp van gesprek
Met een begroting van ruim 60 miljoen euro in 2026 blijft het Koninklijk Huis een veelbesproken thema.
De stijging is dit jaar kleiner dan in het verleden, maar de bedragen blijven hoog en gevoelig.
De vraag hoeveel de monarchie mag kosten raakt niet alleen de portemonnee van de belastingbetaler, maar ook het draagvlak voor de rol van de Oranjes in de samenleving.
De komende jaren zal het debat over de kosten waarschijnlijk alleen maar blijven terugkeren.
Want of je nu voor of tegen het koningshuis bent, één ding is zeker: het prijskaartje van de monarchie houdt Nederland bezig.
