Nederland neemt afscheid van een van de meest herkenbare stemmen en gezichten uit de Nederlandse entertainmentwereld. Paul van Gorcum, vooral bekend als de iconische ‘baron’ uit de populaire serie Bassie en Adriaan, is op 91-jarige leeftijd overleden.
Zijn secretariaat bevestigde het nieuws, dat veel Nederlanders direct terugbracht naar hun jeugd.
Voor velen was Van Gorcum een vaste waarde op televisie, film en podium – een man die generaties wist te vermaken met zijn opvallende stem, expressieve spel en unieke karakterrollen.
Hoewel miljoenen mensen hem kennen als de baron, was zijn carrière veel breder en rijker dan één rol. Van Gorcum werkte decennialang in theater, film en tv, en stond daarnaast bekend als een van de meest gevraagde stemacteurs van Nederland.
Een acteur met een stem die iedereen herkende
Paul van Gorcum was een meester in het brengen van levendige personages. Als stemacteur gaf hij kleur aan rollen waar veel kinderen mee opgroeiden.
Zo sprak hij onder meer de stem in van Zazoe in Disney’s De Leeuwenkoning, Gargamel in De Smurfen en leverde hij stemwerk voor talloze animatieseries en films.
Daarnaast is zijn stem vereeuwigd in de Efteling-attractie Baron 1898, waar bezoekers hem dagelijks horen.
Dat maakte hem niet alleen een bekend gezicht van televisie, maar ook een prominente stem in de Nederlandse popcultuur. Zijn karakteristieke geluid was direct herkenbaar: krachtig, komisch en vol persoonlijkheid.
Het is daarom geen verrassing dat Van Gorcum eind augustus nog werd uitgeroepen tot “grootste stemacteur aller tijden” tijdens een fandag. Een erkenning waar hij zichtbaar door werd geraakt.
De rol die hem onsterfelijk maakte: de baron
Zijn bekendste rol, de baron uit Bassie en Adriaan, speelde Paul van Gorcum tussen 1988 en 1994. Het personage Baron van Neemweggen – kortweg de baron – werd al snel een publieksfavoriet.
Als de eeuwige tegenstander van Bassie en Adriaan probeerde hij met grote plannen en nog grotere mislukkingen telkens de helden in de weg te zitten.
Zijn uitroep “Drommels! Drommels en nog eens drommels!” groeide uit tot een van de meest legendarische oneliners uit de Nederlandse tv-geschiedenis. Generaties kinderen riepen die zin mee, en tot op de dag van vandaag wordt hij nog steeds geciteerd in memes, filmpjes en nostalgische tv-fragmenten.
Hoewel zijn personage slechterik was, wist Van Gorcum hem altijd iets sympathieks mee te geven. Daardoor werd de baron niet alleen een boef, maar ook een komisch en onvergetelijk personage.
Strijd om vergoedingen: een slepende kwestie
Minder bekend bij het grote publiek was dat Van Gorcum jarenlang verwikkeld was in een juridisch conflict met de makers van Bassie en Adriaan over openstaande royalty’s.
Het ging om vergoedingen voor verkochte dvd’s en oude afleveringen waarin hij meerdere rollen speelde. Pas in 2020 kwam daar duidelijkheid in toen hij – samen met andere gastacteurs – in het gelijk werd gesteld.
Hij kreeg onder meer een vergoeding voor zijn rollen als diamantair in De Diamant en als professor in De Huilende Professor. Het was een belangrijke overwinning voor hem en de andere acteurs, die jarenlang hadden gestreden om erkenning en eerlijkheid.
Een carrière die veel breder was dan kinderseries
Veel mensen kennen Van Gorcum van zijn televisiepersonages en stemwerk, maar zijn carrière begon op het toneel.
Hij speelde in het bekende Theater van de Lach, onder leiding van John Lanting. Daarnaast trad hij op in diverse musicals van Jos Brink, waaronder Max Havelaar en Madame Arthur. Zijn veelzijdigheid zorgde ervoor dat hij zowel in komedie, drama, musical als film tot zijn recht kwam.
Ook werkte hij samen met Paul Verhoeven in films als Turks Fruit en Wat zien ik!?, twee films die in Nederland geschiedenis hebben geschreven.
Van Gorcum werd in 1992 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn grote bijdrage aan de Nederlandse cultuur.
Een leven vol hoogte- en dieptepunten
Hoewel hij altijd energiek en betrokken bleef, kreeg Van Gorcum in 2016 te horen dat hij prostaatkanker had.
Ondanks deze diagnose bleef hij actief en nam hij zo veel mogelijk deel aan projecten en evenementen. Zijn gezondheid speelde een steeds grotere rol, maar hij bleef geliefd onder fans van jong tot oud.
Het verlies van zijn echtgenote Lenie in 2024 was een zware klap. Ze waren sinds 1960 getrouwd, een zeldzaam lange verbintenis in de entertainmentwereld.
Ze kregen samen twee kinderen. Tijdens de fandag in augustus vertelde Van Gorcum dat zij trots zou zijn geweest op de erkenning die hij ontving. Dat maakte het eerbetoon voor hem extra emotioneel.
Een acteur die een stempel heeft gedrukt op Nederlandse cultuur
De impact van Paul van Gorcum reikt verder dan zijn werk op televisie. Hij was een culturele figuur die onderdeel is geworden van het collectieve Nederlandse geheugen.
Zijn personages maakten indruk, zijn stem bracht werelden tot leven, en zijn persoonlijkheid maakte hem geliefd bij een enorm publiek.
Voor veel Nederlanders staat zijn stem symbool voor jeugdtelevisie, avontuur en nostalgie. De baron was meer dan een rol; het was een icoon dat tot de dag van vandaag elke generatie blijft aanspreken.
Met zijn overlijden verliest Nederland een acteur die niet alleen technisch sterk was, maar ook met liefde en humor werkte.
Hij liet een enorm oeuvre achter en zal herinnerd worden als iemand die jarenlang kleur gaf aan radio, tv, theater en film.
Een laatste eerbetoon
Het nieuws zorgt voor een golf van reacties op sociale media. Veel mensen delen hun favoriete fragmenten, imitaties van “Drommels, drommels…!” en foto’s uit de tijd van Bassie en Adriaan. Collega-acteurs spreken hun waardering uit voor zijn vakmanschap, inzet en vriendelijke karakter.
Hoewel hij op hoge leeftijd is overleden, blijft het verlies voelbaar. Paul van Gorcum was iemand die met één stem of één blik een hele scène kon dragen. Zijn werk leeft voort in talloze series, films, attracties en herinneringen.
Nederland verliest een van zijn meest herkenbare stemmen. Maar zijn nalatenschap blijft hoorbaar — en dat nog vele jaren.
