Zonnepanelen zijn de laatste jaren enorm populair geworden in Nederland. We horen bij de wereldtop als het gaat om het aandeel zonnestroom. Op zonnige dagen wordt zelfs rond het middaguur bijna 60 procent van de elektriciteitsbehoefte in Nederland door zonnepanelen opgewekt.
Dat klinkt als een geweldige prestatie, maar er is een keerzijde: steeds vaker vallen zonnepanelen uit door een overvol energienet. Het probleem? Het elektriciteitsnetwerk kan de grote hoeveelheden opgewekte stroom niet aan. Dit probleem zal de komende jaren alleen maar erger worden, waarschuwen deskundigen.
Op zonnige dagen wanneer veel energie wordt opgewekt, ontstaat er overspanning in het elektriciteitsnet. Dit betekent dat de kabels en transformatorhuisjes de enorme hoeveelheden zonnestroom niet kunnen verwerken. Het gevolg: zonnepanelen schakelen automatisch uit om schade aan de apparatuur te voorkomen.
Naar schatting heeft één op de twintig zonnepaneeleigenaren hier last van. Dit levert frustraties op, vooral omdat de uitval inkomstenverlies betekent. Alhoewel het geen ramp is, kan het wel vervelend zijn voor mensen die hun investering in zonnepanelen willen terugverdienen.
Volgens experts zal het probleem de komende jaren alleen maar groter worden. De energievraag stijgt en er worden steeds meer zonnepanelen geïnstalleerd. Het energienet is hier simpelweg niet op berekend. Vooral oudere wijken, waar de infrastructuur verouderd is, krijgen te maken met deze problemen.
In nieuwbouwwijken worden tegenwoordig dikkere kabels en voldoende transformatorcapaciteit geïnstalleerd om deze stroompieken op te vangen, maar dit is in veel bestaande wijken nog niet het geval. Netbeheerders verwachten dan ook dat het aantal storingen door overspanning de komende jaren verder zal toenemen.
Als zonnepanelen uitvallen, is het niet altijd direct duidelijk of het probleem in de installatie of in het elektriciteitsnet zit. Veel mensen denken dat de netbeheerder altijd verantwoordelijk is, maar vaak ligt het probleem bij de binneninstallatie van de klant.
Bijvoorbeeld door verkeerde instellingen van de omvormer, te dunne kabels of een verkeerde aansluiting. Als zonnepanelen op zonnige dagen geen stroom terugleveren, kan het verstandig zijn om contact op te nemen met de installateur of netbeheerder om te controleren waar het probleem ligt.
Een recent goedgekeurde gedragscode geeft netbeheerders nu de mogelijkheid om slimme meters op afstand uit te lezen en spanningsafwijkingen te detecteren. Dit betekent dat problemen met overspanning sneller opgespoord kunnen worden, zonder dat een monteur op locatie hoeft te komen.
Dit helpt de netbeheerders om proactiever op te treden en storingen sneller op te lossen. Hoewel het uitlezen van slimme meters nog niet overal direct mogelijk is, wordt verwacht dat dit systeem de komende jaren steeds vaker zal worden ingezet.
Gelukkig zijn er manieren waarop consumenten zelf kunnen bijdragen aan het verminderen van de druk op het elektriciteitsnet. Eén van de belangrijkste maatregelen is het verschuiven van energieverbruik naar momenten waarop veel stroom wordt opgewekt, zoals overdag.
Door bijvoorbeeld de wasmachine, vaatwasser of elektrische auto op zonnige momenten te gebruiken, wordt voorkomen dat er te veel energie teruggeleverd moet worden aan het net.
Slimme apparaten kunnen hierbij helpen. Tegenwoordig zijn er bijvoorbeeld elektrische auto’s die automatisch opladen op momenten dat de energievraag laag is en de prijs van elektriciteit dus lager ligt. Dit vermindert de kans dat zonnepanelen uitvallen. Ook het gebruik van een elektrische boiler of andere grote stroomverbruikers overdag kan bijdragen aan een betere balans tussen vraag en aanbod op het energienet.
Op de lange termijn is het duidelijk dat er ingrijpende aanpassingen nodig zijn om het elektriciteitsnet geschikt te maken voor de energietransitie. Dit betekent dat in veel wijken de straten moeten worden opengebroken om dikkere kabels te leggen en extra transformatorhuisjes te bouwen.
Naar verwachting zal ongeveer één op de drie straten in Nederland op termijn worden aangepakt. Hoewel deze aanpassingen veel tijd en geld kosten, zijn ze essentieel om het groeiende aantal zonnepanelen aan te kunnen.
Naast deze praktische uitdagingen, zoals het vinden van geschikte locaties voor transformatorhuisjes en het verkrijgen van de benodigde vergunningen, kampt de sector ook met een tekort aan arbeidskrachten en materialen. Dit vertraagt de uitbreidingen van het netwerk, wat betekent dat de problemen met overspanning de komende jaren waarschijnlijk zullen toenemen.
De uitdagingen in het elektriciteitsnet raken niet alleen consumenten, maar ook grote opwekkers zoals zonneparken. Het is een maatschappelijk probleem dat vraagt om gezamenlijke oplossingen. Door slimmer gebruik te maken van de beschikbare stroom en het elektriciteitsnet te verzwaren, kunnen we ervoor zorgen dat de energietransitie succesvol verloopt.
Hoewel de uitval van zonnepanelen frustrerend kan zijn, is het een teken dat we midden in een grote transformatie van ons energiesysteem zitten. Deze “transitiepijnen” zijn onderdeel van de overgang naar een duurzaam energiesysteem waarin hernieuwbare energiebronnen zoals zonnepanelen een centrale rol spelen.
