Steeds vaker zie je het in parken, bij stations en rondom uitgaansgebieden: mensen die flesjes en blikjes verzamelen om ze in te leveren voor statiegeld. Voor sommige daklozen is dit zelfs uitgegroeid tot een soort ondernemerschap.
Zij noemen zichzelf ‘statiegeldondernemer’ en weten er een dagelijks inkomen mee te verdienen dat voor velen verrassend hoog uitpakt. Maar hoeveel levert dat nu eigenlijk echt op, en waarom groeit dit fenomeen zo snel?
Het ontstaan van de statiegeldondernemer
Sinds de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes is er een nieuwe manier ontstaan om geld te verdienen. Waar voorheen alleen grote plastic flessen statiegeld opleverden, kunnen nu ook de kleine verpakkingen worden ingeleverd.
Voor veel mensen is dat een paar dubbeltjes extra na een feestje, maar voor daklozen is het een serieus verdienmodel geworden.
Door structureel te verzamelen, ontstaat er een dagtaak. Velen van hen beginnen ’s ochtends vroeg in parken waar studenten hun avond hebben afgesloten, of trekken naar drukke plekken zoals stations en winkelcentra. Met een scherp oog voor wat is achtergelaten, weten ze per dag tassen vol te verzamelen.
Hoeveel levert het daadwerkelijk op?
Uit gesprekken met hulporganisaties en ervaringsdeskundigen blijkt dat een dakloze gemiddeld 25 tot 40 euro per dag kan verdienen met het verzamelen van statiegeld. Dat lijkt misschien niet veel, maar voor iemand die op straat leeft is dit een aanzienlijk bedrag.
Reken maar uit: wie dagelijks 30 euro weet binnen te halen, heeft aan het einde van de maand bijna 900 euro verzameld. En dat zonder vaste baan, diploma’s of werkgever.
Voor velen is dit dan ook een manier geworden om niet alleen te overleven, maar ook een zekere onafhankelijkheid te behouden.
De strategie achter het verzamelen
Het beeld van zomaar wat rondscharrelen klopt niet helemaal. Veel statiegeldondernemers hebben namelijk een uitgekiende strategie. Ze weten precies waar ze moeten zijn en op welke tijdstippen de meeste flesjes en blikjes te vinden zijn.
In de ochtend richten ze zich vaak op parken en pleinen waar jongeren de avond ervoor samenkwamen.
Rond lunchtijd zijn stations en winkelcentra interessant, omdat daar veel mensen hun blikjes frisdrank of flesjes water weggooien.
In de avonduren liggen er vaak kansen rondom cafés en snackbars.
Door slim te plannen, kan het daginkomen flink oplopen. Sommige ondernemers hebben zelfs vaste routes die ze iedere dag opnieuw lopen, vergelijkbaar met een koerier die zijn ronde doet.
Waarom is dit zo aantrekkelijk voor daklozen?
Voor daklozen is statiegeld verzamelen een van de weinige laagdrempelige manieren om dagelijks geld te verdienen. Er zijn geen papieren voor nodig, geen sollicitaties en geen vaste werktijden. Het levert contant geld op in de vorm van kassabonnen die direct in geld kunnen worden omgezet.
Daarnaast geeft het een gevoel van eigenwaarde. In plaats van afhankelijk te zijn van bedelen of enkel toeslagen, ervaren statiegeldondernemers dat ze zelf hun inkomen kunnen genereren. Voor sommigen is dit zelfs een opstapje naar meer structuur en een beter dagritme.
Kritiek en tegenstanders
Toch zijn er ook kritische geluiden. Supermarkten klagen soms over lange rijen bij inleverautomaten, omdat mensen met enorme zakken tegelijk komen.
Ook wordt er regelmatig gediscussieerd over de hygiëne, omdat de verzamelde flesjes en blikjes niet altijd schoon zijn.
Daarnaast vinden sommige gemeenten het lastig om om te gaan met deze nieuwe vorm van ‘ondernemerschap’. Enerzijds zien ze dat daklozen hierdoor in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien, anderzijds leidt het soms tot spanningen met buurtbewoners die zich storen aan het doorzoeken van prullenbakken.
De maatschappelijke betekenis
Feit blijft dat de komst van statiegeld op blikjes en kleine flesjes een onverwachte maatschappelijke impact heeft gehad. Waar de overheid het invoerde om zwerfafval tegen te gaan, is er onbedoeld een alternatieve inkomstenbron voor de zwakkere groepen in de samenleving ontstaan.
Voor daklozen kan dit het verschil maken tussen een dag zonder eten of een warme maaltijd. Het geeft hen de kans om hun leven iets waardiger in te richten en soms zelfs een kleine buffer op te bouwen.
Wat de toekomst kan brengen
De vraag is hoe dit zich de komende jaren gaat ontwikkelen. Als de statiegeldregeling blijft bestaan – en mogelijk nog verder wordt uitgebreid – zal het fenomeen van de statiegeldondernemer waarschijnlijk alleen maar groter worden.
Het zou zelfs kunnen dat gemeenten en hulporganisaties manieren vinden om dit beter te integreren, bijvoorbeeld door inzamelpunten te koppelen aan sociale projecten.
Tegelijkertijd blijft de discussie bestaan of dit een structurele oplossing is voor armoede en dakloosheid. Want hoewel een dagopbrengst van 25 tot 40 euro een groot verschil kan maken, is het geen vervanging voor stabiel werk of betaalbare huisvesting.
Conclusie
Daklozen die zichzelf statiegeldondernemer noemen, laten zien hoe creatief en veerkrachtig mensen kunnen zijn.
Door slim gebruik te maken van de nieuwe statiegeldregeling, weten zij dagelijks bedragen te verdienen die voor velen onverwacht hoog zijn.
Met een gemiddelde van 25 tot 40 euro per dag levert het hen niet alleen geld op, maar ook een gevoel van eigenwaarde en zelfstandigheid. Het is een verschijnsel dat laat zien hoe beleid soms onverwachte effecten heeft – en hoe zelfs een leeg blikje of flesje een waardevolle bijdrage kan leveren aan het leven van iemand die het hard nodig heeft.
