Voor Tanja, 81 jaar, is Kerst allang niet meer wat het ooit was. Waar vroeger haar huis gevuld was met de geur van zelfgebakken koekjes en het vrolijke gelach van haar kinderen, is het nu stil. Te stil. Haar kinderen, inmiddels volwassen en met hun eigen gezinnen, hebben ervoor gekozen om de feestdagen elders door te brengen.
“Ze vieren liever Kerst met de schoonfamilie,” zegt Tanja terwijl ze haar handen stevig om haar kopje thee klemt. “En ik? Ik blijf alleen achter.”
Het idee van een leeg huis tijdens Kerst maakt Tanja verdrietig. “Vroeger was het zo anders,” vertelt ze. “Ik stond dagen in de keuken, maakte kalkoen, zelfgemaakte stoofperen en liters chocolademelk. De kinderen zaten allemaal om de tafel, we zongen liedjes, er waren cadeautjes. Maar nu… het lijkt alsof ik er niet meer toe doe.”
De eerste keer dat haar kinderen aankondigden dat ze Kerst niet bij haar zouden vieren, kwam als een klap. “Ik begreep het wel,” zegt ze. “Ze hebben hun eigen gezinnen en willen die tijd delen met hun schoonfamilie. Maar toch… het doet pijn. Elk jaar hoop ik weer dat ze zeggen: ‘Mam, we komen naar jou.’ Maar dat gebeurt niet.”
Tanja is niet de enige die zich tijdens Kerst eenzaam voelt. “Ik hoor het van zoveel mensen van mijn leeftijd,” vertelt ze.
“We worden allemaal een beetje aan de kant geschoven, lijkt het wel. Schoonouders hebben blijkbaar voorrang. Ik snap niet waarom het niet eerlijk verdeeld kan worden. Het ene jaar bij de ene familie, het andere jaar bij de andere. Maar nee, dat gebeurt niet.”
Wat haar nog meer steekt, is dat ze er nauwelijks inspraak in lijkt te hebben. “Ze vertellen me gewoon: ‘Mam, dit jaar gaan we naar de andere kant.’ Er wordt niet eens gevraagd wat ík wil. Dat voelt echt oneerlijk.”
“Wat mij het meest raakt,” zegt Tanja met tranen in haar ogen, “is dat ik me soms afvraag of ik nog wel belangrijk ben. Vroeger draaide alles om mij. Ik was degene die alles organiseerde, die zorgde dat iedereen samenkwam. Nu lijkt het alsof ik alleen nog een last ben. Een verplichting waar ze zich liever van afmaken.”
Haar kleinkinderen mist ze misschien nog wel het meest. “Die kleine gezichtjes, de verhalen over school, de chaos van kinderen die door het huis rennen. Dat is wat Kerst voor mij betekent. Maar dat is weg. En weet je wat het ergste is? Ze begrijpen niet hoe erg ik ze mis. Voor hen is het gewoon ‘nog een oma.’ Maar voor mij zijn zij alles.”
Wat Tanja extra pijn doet, is het gevoel dat ze moet concurreren met de schoonfamilies. “Het lijkt soms een wedstrijd,” zegt ze bitter. “Wie heeft het grootste huis?
Wie maakt de lekkerste gerechten? En wie biedt de meeste gezelligheid? Het voelt alsof ik dat nooit kan winnen. Mijn huis is klein, mijn eten is simpel. Maar het komt uit mijn hart. Waarom is dat niet genoeg?”
Ze vertelt hoe ze van haar kleindochter hoorde over de extravagante Kerstdiners bij de schoonfamilie. “Ze had het over een chocoladefontein, dure wijnen en een gigantische kerstboom. Hoe kan ik daar tegenop? Bij mij is het gewoon een kleine kerstboom en een stukje appeltaart. Maar dat zou toch genoeg moeten zijn?”
Hoewel Tanja het liefst zou smeken om gezelschap, houdt haar trots haar tegen. “Ik ga niet vragen: ‘Willen jullie alsjeblieft bij mij komen?’ Dat voelt alsof ik mezelf verneder. Maar soms vraag ik me af of dat de enige manier is. Misschien hebben ze gewoon niet door hoe erg ik dit vind.”
Toch probeert ze zichzelf moed in te praten. “Ik zeg tegen mezelf: ‘Je bent sterk, je kunt dit aan.’ Maar eerlijk? Het voelt niet zo. De dagen voor Kerst zijn het moeilijkst. Overal zie je gezinnen die samen cadeautjes kopen, kerstbomen versieren en plannen maken. En ik? Ik zit hier alleen, met mijn herinneringen.”
Tanja hoopt dat haar verhaal anderen wakker schudt. “Ik wil mijn kinderen niet verwijten dat ze hun eigen leven leiden. Maar ik wil ze wel laten begrijpen dat Kerst voor mij niet zomaar een dag is. Het is een tijd van samen zijn, van warmte en liefde. En die warmte mis ik nu zo erg.”
Ze haalt diep adem en voegt toe: “Ik vraag me af hoeveel andere ouders in dezelfde situatie zitten. Misschien is dit wel een generatieprobleem. De jongere generaties lijken minder waarde te hechten aan tradities, aan familiebanden. Alles draait om wat voor hen het makkelijkst is.”
Tanja denkt erover om dit jaar zelf het initiatief te nemen. “Misschien moet ik gewoon zeggen: ‘Ik wil jullie hier hebben, al is het maar voor een paar uurtjes.’ Maar eerlijk gezegd weet ik niet of dat iets uitmaakt. Soms voelt het alsof ik ze al kwijt ben. En dat is een gedachte die ik bijna niet kan verdragen.”
Terwijl ze haar thee opdrinkt, kijkt ze uit het raam naar de eerste kerstlichtjes in de straat. “Kerst zou een tijd van liefde moeten zijn,” zegt ze zacht. “Maar voor mij is het alleen een herinnering aan wat ik heb verloren.”
