Het nieuws dat Nederland het Eurovisie Songfestival volgend jaar boycot als Israël meedoet, heeft in Israël geleid tot felle en teleurgestelde reacties.
Waar het liedjesfestijn jarenlang werd gezien als een podium dat landen dichter bij elkaar brengt, lijkt er nu een scheiding te ontstaan. Voor veel Israëliërs voelt de stap van AVROTROS, de Nederlandse omroep die verantwoordelijk is voor de deelname, als een harde klap.
Waarom Nederland een boycot overweegt
AVROTROS maakte bekend niet deel te nemen aan het Songfestival zolang Israël is toegelaten. De omroep wijst op het “voortdurende en ernstige menselijke leed in Gaza” en stelt dat het evenement niet kan worden losgekoppeld van politieke realiteit.
Daarnaast verwijst AVROTROS naar de vorige editie, waarin volgens de omroep sprake was van inmenging door de Israëlische regering. Daarmee zou de apolitieke basis van het Songfestival zijn ondermijnd.
Nederland staat hierin niet alleen. Ook Slovenië en Ierland hebben al aangegeven een boycot te steunen. Spanje en IJsland twijfelen nog, maar uit de woorden van de Spaanse minister van Cultuur blijkt dat ook daar de kritiek op Israël groot is.
Teleurstelling in Israël
Voor veel Israëliërs voelt de beslissing van Nederland extra pijnlijk. Oud-delegatieleider Izchak Sonnenschein benadrukte dat Nederland altijd gold als een ‘vriend’ van Israël. Dat juist dit land nu een harde lijn trekt, wordt gezien als een grote teleurstelling.
Volgens hem wordt het Songfestival hiermee misbruikt voor politieke doeleinden, terwijl het bedoeld is om landen te verbinden.
Ook Alon Amir, jarenlang persvoorlichter van de Israëlische delegatie, spreekt van een onbegrijpelijke situatie. Volgens hem is de oorlog niet de keuze van de Israëlische bevolking of de artiesten die het land vertegenwoordigen.
Hij wijst erop dat veel Israëliërs wekelijks protesteren tegen hun eigen regering, juist omdat ze willen dat het conflict stopt.
De discussie over inmenging en stemmen
Een ander heikel punt is de uitslag van het afgelopen Songfestival. De Israëlische zangeres Yuval Raphael behaalde de tweede plaats, mede door een groot aantal publieksstemmen.
Verschillende landen spraken van valsspelen en beschuldigden Israël van beïnvloeding van het televoten. AVROTROS stelt dat er bewijs is dat de Israëlische regering zich actief met de stemming heeft bemoeid.
Volgens Israëlische betrokkenen is dat onzin. Zij zeggen dat Raphael veel stemmen kreeg omdat ze populair was én omdat veel Europeanen haar steunden nadat bekend werd dat ze aanwezig was op het Nova-festival van 7 oktober, waar Hamas een bloedige aanval uitvoerde.
Dat persoonlijke verhaal zou volgens hen juist een golf van sympathie hebben losgemaakt.
Lenny Kuhr mengt zich in het debat
Opvallend genoeg liet ook oud-winnares Lenny Kuhr zich uit over de boycot. Zij woont deels in Israël en haar kinderen verblijven er. Volgens haar is het besluit van AVROTROS onbegrijpelijk en droevig.
Ze vindt dat Nederland hiermee juist de kans op verbinding uitsluit. Kuhr benadrukt dat muziek en cultuur een brug kunnen slaan, ook in tijden van conflict.
Kan een boycot effect hebben?
Critici vragen zich af of een boycot van het Songfestival wel iets uithaalt. Voorstanders verwijzen naar historische voorbeelden, zoals de internationale sportboycot tegen Zuid-Afrika in de jaren zeventig tijdens het apartheidsregime.
Toen zorgde uitsluiting van grote toernooien ervoor dat het land steeds meer geïsoleerd raakte. Uiteindelijk droeg die druk bij aan verandering.
Tegenstanders van de boycot, zoals Sonnenschein en Amir, geloven daar niet in. Zij denken dat een boycot alleen maar meer verdeeldheid zal veroorzaken en de kloof tussen landen vergroot.
Volgens hen leidt het niet tot vrede, maar tot meer haat en frustratie, vooral onder artiesten en fans die het Songfestival zien als een plek van samenzijn.
De rol van de EBU en de Big Five
De Europese omroeporganisatie EBU, verantwoordelijk voor het Songfestival, zit in een lastige positie. Aan de ene kant willen landen Israël uitsluiten, aan de andere kant zijn er landen zoals Italië en Oostenrijk die juist willen dat Israël meedoet.
De organisatie probeert normaal gesproken conflicten binnenskamers op te lossen, maar dit keer lijkt dat nauwelijks haalbaar.
Veel hangt af van de zogenoemde Big Five: Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Deze landen betalen het meeste aan het evenement en hebben daardoor veel invloed.
Als een meerderheid van deze landen zich tegen Israël keert, is de kans groot dat deelname onmogelijk wordt.
Onzekere toekomst voor Israëlische deelname
Voorlopig is er nog geen definitieve beslissing genomen over deelname van Israël. Er is nog geen artiest gekozen die het land zou vertegenwoordigen, maar het is de vraag of er überhaupt iemand bereid is om dat te doen. De druk is groot en de kans dat protesten het evenement zullen domineren, is aanzienlijk.
Sonnenschein hoopt dat Israël alsnog mag deelnemen, maar erkent dat de situatie voor de artiesten die zouden optreden erg lastig wordt. Niemand wil het mikpunt worden van politieke woede of internationale verdeeldheid.
Conclusie
De boycotdreiging van Nederland en andere landen maakt duidelijk hoe sterk politiek en cultuur tegenwoordig met elkaar verweven zijn.
Waar het Songfestival bedoeld is om landen te verbinden door middel van muziek, lijkt het nu juist een podium te worden voor politieke strijd.
Voor Israël voelt het als een dubbele straf: enerzijds de oorlog in eigen land, anderzijds de afwijzing door voormalige bondgenoten in Europa.
Of een boycot daadwerkelijk effect zal hebben, blijft de vraag. Sommigen geloven dat uitsluiting Israël dwingt tot verandering, terwijl anderen vrezen dat het vooral leidt tot meer afstand.
Eén ding staat vast: de komende maanden wordt het Eurovisie Songfestival niet alleen een strijd van liedjes, maar ook van politieke standpunten.
Bron: NOS
